Tribunal betrays the ideal of justice

Tuesday, 11 December 2012

Raoul Marc Jennar

 

Dear Editor,

Like most Cambodians, I was happy when the Extraordinary Chambers in the Courts of Cambodia began their judicial process in 2007.

There is a pressing need for justice in Cambodia, because the Khmer Rouge was among the most criminal regimes in human history.

And, like most Cambodians,  I was happy when the final decision in the first case was handed down and Kaing Guek Eav, alias Duch, former chairman of the Khmer Rouge S-21 security centre in Phnom Penh, was sentenced to life imprisonment.

But today, like most Cambodian people, I am extremely disappointed by the Trial Chamber’s delay in dealing with Case 002.

This case involves the highest-ranking surviving members of the so-called Democratic Kampuchea regime.

They are charged with crimes against humanity, grave breaches of the Geneva Conventions of 1949 and genocide against this country’s Muslim Cham and Vietnamese populations.

The Trial Chamber held the initial hearing of Case 002 in June, 2011, 17 months ago, but the first verdict is far from being handed down.

May I remind the judges of the Trial Chamber that the Nuremberg war-crimes trials, which had to deal with 24 former leaders of Germany’s Nazi regime, took less than a year to decide the defendants’ fate?

Despite this unbearable slowness, the Trial Chamber recently made a decision to reduce the weekly number of hearings. This is a shame.

More important, it is an insult to the victims and survivors of the Cambodian tragedy who are waiting for justice.

It is also an insult to the people whose taxes in their home countries contribute to the ECCC’s budget.

Above all, it is an insult to all the people around the world who believe in internal penal justice and the absolute necessity to fight impunity.

Raoul Marc Jennar
A Cambodian citizen

Cambodia's tax revenue totals $683 million

Tuesday, 11 December 2012

May Kunmakara

 

The Cambodian government collected $683 million in taxes over the first 11 months of this year, according to data from the General Department of Taxation released last week.

An economist said the increase in domestic tax revenue emphasised that Cambodia still has room for improvement in tax collection and should aim to eliminate reliance on foreign aid. However, it warned that there needs to be more diversification of taxes imposed.

According to a statement from the GDT, revenues were collected from various taxes such as: tax on profits, withholding tax, salary tax, Value Added Tax, turnover tax, vehicle tax, patent tax and property tax.

Kang Chandararot, director at the Cambodia Institute for Development Study, said the rise of domestic tax revenue reflects the improvement of tax collection and increasing economic activity.

“It emphasises that we have a lot of hope to build a stronger base to repay foreign debt, and reduce reliance on foreign aid. We are happy to see the revenue grow in domestic tax,” he said.

“However, reducing our reliance on foreign aid requires us to improve and diversify our tax collection,” he added.

“We also notice that we have a lot of room to impose tax. At the same, we also need to make reforms to reduce some unnecessary expenses. I think tax collection expansion is a must for the economy,” said Chandararot.

The opposition party claimed the revenue was far from the potential figure, citing corruption as the reason for the disparity.

Yim Sovann, a spokesperson for the Sam Rainsy Party, said Cambodia currently collects around 12 per cent of its GDP from taxes, which is very low compared to other countries in the region, like neighbouring Thailand.

“Our domestic revenue does not match the actual amount which can be taken,” he said.

“We lose between $500 million to $1 billion per year because of corruption,” he added, saying that a lot of revenue has not been fully collected from economic land concessions, Cambodia’s 50 casinos, and tickets sold to visit Angkor Wat.

Last week, the government approved an increase in national budget expenditure to nearly 13 per cent for 2013 to more than $3 billion from this year’s $2.7 billion.

Prime Minister Hun Sen yesterday raised no concern over the budget rise, saying the revenue also continues to increase.

“If the expense is more than $3 billion, the revenue should be more than $3 billion.”

Sovann said the increase of expenditure puts a greater burden on the country, resulting in the government seeking foreign aid as a solution.

“The government cannot generate enough domestic revenue to meet the expenditure,” he said.

“Of course, they can increase the revenue if they strengthen the tax collection system. They always borrow around $1 billion [in foreign aid] to meet their expenses,” he added.

According to the draft national budget for 2013, Cambodia currently owes $3.6 billion in foreign debt.

បុគ្គលិកកម្មករ​ឯកជន​នឹង​ទទួល​បាន​ប្រាក់​ចូល​និវត្តន៍​ដូច​មន្ត្រី​រាជការ

 

 

 បុគ្គលិក​កាស៊ី​ណូនៅ​ប៉ោយ​ប៉ែត​ ធ្វើការ​តវ៉ា​កាល​ពីម្សិលមិញ​​។ សហការី

 

Tuesday, 11 December 2012

មុំ គន្ធា

 

 ភ្នំពេញៈ បុគ្គលិក កម្មករ និយោជិត មកពី​ក្រុមហ៊ុន និង​សហគ្រាស​រោង​ចក្រ​ឯកជន​នានា​ត្រូវ​មន្ត្រី​នៃ​ក្រសួង​ការងារ​អះអាង​កាល ពី​ម្សិល​មិញថា នឹង​ទទួល​បាន​ប្រាក់​សោធន​និវត្តន៍ នៅ​ក្នុង​ឆ្នាំ​២០១៥ ដូច​ជា​មន្ត្រី​រាជការ​រដ្ឋដែរ នៅ​ពេល​ពួកគេ​ចូល​និវត្តន៍ ប៉ុន្តែ​ជា​ដំបូង​គឺ​ត្រូវ​ទៅ​ចុះ​ឈ្មោះ​នៅ​បេឡាជាតិ​របប​សន្តិសុខ​សង្គម (ប.ស.ស)។

លោក ស៊ុំ សោភ័ណ្ឌ នាយក​រង​បេឡា​ជាតិ​របប​សន្តិសុខ​សង្គម​នៃ​ក្រសួង ការងារ​បាន​ឲ្យ​ដឹង​ថា​រដ្ឋាភិបាល​នឹង​ចាប់​ផ្តើម​លើ​គម្រោង​នេះ​នៅ​ក្នុង ឆ្នាំ​២០១៥ សម្រាប់​សហគ្រាស​ឯកជន​ទាំង​ឡាយ​ណា​ដែល​មាន​បុគ្គលិក កម្មករ​និយោជិត ចាប់​ពី​ចំនួន ៨ នាក់​ឡើង​ទៅ។
លោក សោភ័ណ្ឌ ​បាន​មាន​ប្រសាសន៍ថា៖ «ខ្ញុំ​មិន​អាច​ប្រាប់​លម្អិត​បាន​ទេ​នៅ​ពេល​នេះ​ថា តើ​កម្មករ ឬ​និយោជិត​ដែល​បាន​ចុះ ឈ្មោះ​ត្រូវ​បង់​វិភាគ​ទាន​ចំនួន​ប៉ុន្មាន និង​ថា តើ​ពួកគេ​អាច​នឹង​ទទួល​បាន​ប្រាក់​សោធន​និវត្តន៍​ចំនួន​ប៉ុន្មាន​ភាគរយ។ យើង​នឹង​ប្រកាស​នៅ​ពេល​ក្រោយ»។

លោកបាន​បញ្ជាក់​ថា ចំនួន​កម្មករ បុគ្គលិក​៨​នាក់ និង​លើស​នេះ ដែល​មក​ពី​រោងចក្រ សហគ្រាស​ឯកជន ត្រូវ​ចុះ​ឈ្មោះ​នៅ ប.ស.ស ដើម្បី​ទទួល​បាន​ប្រាក់​ចូល​និវត្តន៍ ដែល​ប្រការ​នេះ វាគឺជា​កាតព្វកិច្ច​របស់​ពួកគេ។

លោកបន្តថា៖ «ជំហាន​ទី១ យើង​ត្រូវ​ធ្វើ​ជាមួយ​រោងចក្រ​សហគ្រាស​ដែល​មាន​បុគ្គលិក​៨ នាក់​ឡើង​សិន ហើយ​បន្ទាប់​មក​សហគ្រាស​ដែល​មាន​បុគ្គលិក​តែ​ម្នាក់​ក៏​អាច​ចុះ​ឈ្មោះ​បាន ដែរ។ ពួកគេ​ត្រូវ​តែ​ធ្វើ​ការ​ចុះ​ឈ្មោះ ពីព្រោះ​នេះ​ជា​កាតព្វកិច្ច ស្ថិត​ក្រោម​ច្បាប់​ការងារ។
មកដល់ពេលនេះបុគ្គលិក កម្មករ និយោជិត ជាង​៧២ម៉ឺន​នាក់ បាន​ចុះ​ឈ្មោះ​រួច​ហើយ​ជា​មួយ ប.ស.ស ពួកគេ​មក​ពី​១៩ ​ខេត្ត​-ក្រុង មាន​តែ​ខេត្ត​៤​ទៀតទេ ​មិន​ទាន់​ចុះ​បញ្ជី​នៅ​ឡើយ ​ដូចជា ខេត្ត​រតន​គិរី មណ្ឌល​គិរី ព្រះ​វិហារ និងខេត្ត​ឧត្តរ​មានជ័យ។

លោកបន្តថា៖ «ពួកគេ​នឹង​ទទួល​បាន​ប្រាក់​សោធននិវត្តន៍​ជា​រៀង​រាល់​ខែ​បន្ទាប់​ពី ពួកគេ​ចូល​និវត្តន៍​រហូត​ដល់​ស្លាប់»។ លោក​ថា លក្ខខណ្ឌ​ច្បាប់​របស់ ប.ស.ស ដើម្បី​ទទួល​បាន​ប្រាក់​សោធននិវត្តន៍ គឺ​រៀបចំ​រួច​រាល់​ហើយ នៅ​រង់ចាំ​តែ​ធ្វើ​សេចក្តី​ប្រកាស​នៅ​ក្នុង​ឆ្នាំ​២០១៤។

លោកលើកឡើង​ថា ​៖ «យើង​មិន​អាច​ធ្វើ​ការ​ប្រកាស​នៅ​ពេល​ណា​ដែល​យើង​ចង់​ទេ ប៉ុន្តែ យើង​ត្រូវ​ការ​អ្នក​ជំនាញ​ធ្វើ ដើម្បី​គណនា​ថា តើ​មាន​ប៉ុន្មាន​ភាគរយ​ដែល​បុគ្គលិក​ម្នាក់ៗ​ចូល​និវត្តន៍​ត្រូវ​ទទួល បាន និង​ត្រូវ​បង់​វិភាគទាន ប៉ុន្មាន ហើយ​អ្វី​ខ្លះ​ដែល​ពួកគេ​ត្រូវ​ធ្វើ ប្រសិន​បើ​ពួកគេ​មិន​អាច​បំពេញ​​ទៅ​តាម​លក្ខខណ្ឌ​របស់​យើង​បាន»។

លោក រ៉ុង ឈុន ប្រធាន​សហភាព​សហជីព​កម្ពុជា បាន​គាំទ្រ​គម្រោង​របស់​ក្រសួង​ការងារ​ដែល​តម្រូវ​ឲ្យ​កម្មករ បុគ្គលិក​ឯកជន​ទទួល​បាន​ប្រាក់​ចូល​និវត្តន៍​ដូច​មន្រ្តី​រាជការ​នេះ។
លោកថ្លែងថា៖ «ខ្ញុំសូម​ស្វាគមន៍​គម្រោង​នេះ ដែល​បុគ្គលិក​កម្មករ​ឯកជន ក៏​អាច​ទទួល​បាន​ប្រាក់​ចូល​និវត្តន៍​វាជា​ជំហាន​មួយ​ដែល​កម្ពុជា​យើង​គួរ​ ធ្វើ​ដូច​ប្រទេស​នានា»។ លោក​បន្ត​ថា នេះ​គឺជា​ផល​ប្រយោជន៍​ដ៏ល្អ​មួយ សម្រាប់​បុគ្គលិក កម្មករ និយោជិត នៅ​កម្ពុជា៕ CC

ពលករ​ខ្មែរ​ជាង​១៦​ម៉ឺន​នាក់​នៅ​ថៃ​ ត្រូវ​ប្រឈម​នឹង​ការ​និរទេស​មក​ស្រុក​វិញ

 

 

 ពលករ​ខ្មែរ​ខុ​សច្បាប់​ដែល​ខាង​ថៃ​ចាប់​បញ្ជូន​មក​ស្រុក​វិញ​​​​​។ រូបថត ផា លីណា

 

 

Monday, 10 December 2012

មុំ គន្ធា-Stuart White

 

ភ្នំពេញៈ ពលករ​ចំណាក​ស្រុក​កម្ពុជា​ជាង​១៦​ម៉ឺន​នាក់​នៅ​ក្នុង​ប្រទេស​ថៃ ត្រូវ​ប្រឈម​នឹង​ការ​និរទេស បើ​សិន​មិន​បាន​ទៅ​ចុះ​ឈ្មោះ​ក្នុង​កិច្ច​ដំណើរ​ការ​ផ្ទៀតផ្ទាត់​ជាតិ​ សាសន៍ មុន​ថ្ងៃ​កំណត់​ថ្ងៃ​សុក្រ​សប្តាហ៍​នេះ​ទេ​។ នេះ​បើ​យោង​តាម​ប្រព័ន្ធ​ផ្សព្វ​ផ្សាយ​រដ្ឋ​របស់​ថៃ​រាយការណ៍​កាល​ពី ម្សិលមិញ។

ប្រព័ន្ធ​ផ្សព្វផ្សាយ​ថៃ MCOT បាន​ស្រង់​សម្តី​មន្រ្តី​ថា មាន​ពលករ​ចំណាក​ស្រុក​កម្ពុជា​តែ ៥៦ ​៧៧៦ នាក់ បាន​បំពេញ​ចប់​សព្វ​គ្រប់​នូវ​កិច្ច​ដំណើរ​ការ​ផ្ទៀងផ្ទាត់​ជាតិ​សាសន៍ នៅ​សល់​ពលករ​កម្ពុជា​ប្រមាណ​១៦៥ ៦៥៤​នាក់​ទៀត បូក​នឹង​ពលករ​ចំណាក​ស្រុក​ជាង​១លាន​នាក់​មក​ពី​ប្រទេស​ដទៃ​ទៀត ដែល​អាច​ទទួល​រង​ការ​ចាប់​ខ្លួន ការ​និរទេស និង​ការ​កេងប្រវ័ញ្ច ការ​ជំរិត​ទារ​ប្រាក់ និង​ទាសករ​បំណុល​។ នេះ​បើ​តាម​អ្នក​ជំនាញ​និង​សង្គម​ស៊ីវិល។

បើ ទោះ​ជា​រដ្ឋាភិបាល​ថៃ​បាន​ពន្យារ​ថ្ងៃ​កំណត់​នៃ​ការ​ផ្ទៀងផ្ទាត់​ជាតិ សាសន៍​ពីរ​លើក​រួច​ហើយ ដែល​ការ​ពន្យារ​ថ្មី​ៗ​បំផុ​ត គឺ​ពន្យារ​ពី​ថ្ងៃ​ទី១៤ ខែ​មិថុនា ដល់​ថ្ងៃ​ទី ១៤ ខែ​ធ្នូ​ ក៏​ដោយ ក៏​ប៉ុន្តែ លោក Andy Hall នៃ​វិទ្យាស្ថាន​ប្រជាជន​និង​ស្រាវជ្រាវ​សង្គម​នៅ​វិទ្យាល័យ Mahidol នៅ​ប្រទេស​ថៃ បាន​ថ្លែង​ថា ពលករ​ចំណាក​ស្រុក​ប្រឈម​នឹង​ឧបសគ្គ មិន​រំពឹង​ទុក​មាន​ច្រើន​មក​ដាក់​ពាក្យ​សុំ​ទេ។

លោក​ថ្លែង​ថា​៖ «​វា​មិន​ពិបាក​ខ្លាំង​ទេ។ វា​គ្រាន់​តែ​ដោយ​សារ​អំពើ​ពុករលួយ»។ លោក​គិត​ថា ប្រាក់​សំណូក​អាច​មាន​ពី​២០០ ទៅ ៣០០​ដុល្លារ​អាមេរិក ក្នុង​ចំណោម​បញ្ហា​ដទៃ​ទៀត។ «វា​ច្រើន​សម្រាប់​ពួក​គេ ហើយ​វា​ជា​ដំណើរ​ការ ​បែប​ការិយាធិបតេយ្យ និង​ពុករលួយ ... វា​មិន​មែន​ជា​កំហុស​កម្មករ​ទេ។ វា​ជា​កំហុស​របស់​និយោជក និង​ជា​កំហុស​មន្រ្តី»។

លោក​បន្ត​ថា ការ​និរទេស​ក៏​ធ្វើ​ឲ្យ​ពលករ​ចំណាក​ស្រុក​ប្រឈម​នឹង​សេចក្តី​សម្រេច​ដ៏ ពិបាក ប្រសិន​បើ​ពួក​គេ​ចង់​វិល​ត្រឡប់​មក​វិញ។ ការ​ចូល​ទៅ​ប្រទេស​ថៃ​វិញ​ខុស​ច្បាប់​ធ្វើ​ឲ្យ​ពលករ​ងាយ​រង​ការ​កេង​ ប្រវ័ញ្ច​ពី​និយោជក និង​អាជ្ញាធរ ប៉ុន្តែ​ការ​ចំណាយ​ខ្ពស់​ក្នុង​ការ​វិល​ត្រឡប់​មក​វិញ​ដោយ​ស្រប​ច្បាប់ នឹង​ធ្វើ​ឲ្យ​ពួក​គេ​ជាប់​បំណុល។ ​លោក​បន្ត​ថា វា​គ្រោះថ្នាក់​ណាស់​។ ពលករ ប្រៀប​ដូច​«ចុះ​ទឹក​ក្រពើ​ឡើង​លើ​ខ្លា»។

លោក Phil Robertson អនុ​ប្រធាន​ផ្នែក​អាស៊ី​នៃ​អង្គការ​ឃ្លាំ​មើល​សិទិ្ធ​មនុស្ស​បាន សង្ខេប​ពី​ស្ថានភាព​របស់​ពល​ករ​ចំណាក​ស្រុក​នៅ​ថៃ​យ៉ាង​ច្បាស់ តាម​អ៊ីមែល​ថា៖ «ការ​បង្ក្រាប​លើ​ពលករ​ចំណាក​ស្រុក​នៅ​ថៃ​មាន​ន័យ​ថា ជា​ការ​រំលោភ​សិទិ្ធ​មនុស្ស​ពី​អាជ្ញាធរ​ថៃ គឺ​ការ​វាយ​ដំ​រូប​កាយ និង​ការ​ធ្វើ​ទារុណកម្ម ការ​យាយី​ផ្លូវ​ភេទ ​និង​ការ​កំហែង​យក​ប្រាក់​ជា​លក្ខណៈ​ប្រព័ន្ធ ជា​អ្វី​ទាំង​អស់​ដែល​នឹង​កើត​មាន»។

លោក​បាន​បន្ថែម​ថា៖ «​កម្ពុជា​បាន​ធ្វើ​កិច្ចការ​ល្អ​ក្នុង​ការ​ជួយ​ពលករ​ចុះ​ឈ្មោះ ប៉ុន្តែ​មិន​សូវ​ល្អ​សោះ ក្នុង​ការ​ជួយ​ការពារ​សិទិ្ធ​ពួក​គេ​ពី​ការ​រំលោភ​បំពាន»។

ទោះ​ជា​ យ៉ាង​ណា លោក មឿន តុលា ប្រធាន​កម្មវិធី​ការ​ងារ​នៅ​មជ្ឈមណ្ឌល​អប់រំ​ច្បាប់​សម្រាប់​សហគមន៍​បាន​ ថ្លែង​ថា និយោជិត​កំពុង​ទទួល​ជំនួយ​តិច​តួច​ពី​រដ្ឋាភិបាល​កម្ពុជា។
លោក តុលា បាន​បន្ថែម​ថា៖ «​អ្នក​ទាំង​នោះ​មិន​បាន​ចុះ​ឈ្មោះ យើង​សង្ស័យ​ថា តើ​អ្នក​ទាំង​នោះ​កំពុង​ព្យាយាម ហើយ​មិន​អាច​ចុះ​ឈ្មោះ​បាន​ឬ​យ៉ាង​ណា? យើង​សង្ស័យ​ថា ​ស្ថានទូត​កម្ពុជា​មិន​បាន​ជួយ​គ្រប់គ្រាន់ ក្នុង​ការ​អនុញ្ញាត​ឲ្យ​ពួក​គេ​បាន​ទៅ​ចុះ​ឈ្មោះ​ឡើយ​»។ លោក​​ថា វា​ធ្លាប់​កើត​មាន​ពី​មុន​រួច​មក​ហើយ។

តាម​លោក មឿន តុលា ឲ្យ​ដឹង​ថា ការ​និរទេស​ពលករ​ចំណាក​ស្រុក​ជា​ច្រើន​ពី​ប្រទេស​ថៃ​ គ្រាន់​តែ​ជា​រោគ​សញ្ញា​នៃ​កង្វះ​ការងារ​នៅ​កម្ពុជា។ លោក​ តុលា បាន​បញ្ជាក់​ថា ដោយ​គ្មាន​ប្រព័ន្ធ​អប់រំ​ល្អ​ប្រសើរ ការ​បណ្តុះ​បណ្តាល​វិជ្ជាជីវៈ ​និង​ឱកាស​ការងារ ក្រៅ​ពី​ការងារ​កេង​ប្រវ័ញ្ច បញ្ហា​នៃ​ការ​និរទេស​នឹង​បន្ត​មាន។

លោក​ តុលា បន្ត​ថា៖ «​ប្រសិន​បើ​ពួក​គេ​ត្រូវ​និរទេស ដូច្នេះ រដ្ឋាភិបាល​គួរ​មាន​ផែនការ​ធ្វើ​សមាហរណកម្ម ពួក​គេ​ចូល​ទៅ​ក្នុង​សង្គម​វិញ។ ប្រសិន ពួក​គេ​ត្រូវ​បាន​និរទេស​មក​វិញ ដោយ​គ្មាន​ផែនការ​នេះ​ទេ វា​នឹង​គ្មាន​អ្វី​ផ្លាស់​ប្តូរ​ឡើយ​ ដូច្នេះ ពួក​គេ​នឹង​ព្យាយាម​ធ្វើ​អន្តោ​ប្រវេសន៍​ថ្មី​ទៀត»។

មន្រ្តី​រដ្ឋាភិបាល​កម្ពុជា​បាន​ថ្លែង​ថា ការ​ចរចា​នេះ​អាច​ស្ថិត​ក្នុង​ដំណើរ​ការ ប៉ុន្តែ​មិន​ច្បាស់​អំពី​សេចក្តី​លម្អិត​ទេ​។

លោក អ៊ុំ មាន រដ្ឋ​លេខាធិការ​ក្រសួង​ការងារ បាន​ថ្លែង​ថា លោក​មិន​ច្បាស់​អំពី​ការ​និរទេស​នេះ​ទេ ប៉ុន្តែ​ថា៖ «​ខ្ញុំ​គិត​ថា មាន​តែ​លោក សេង សក្តា អគ្គ​នាយក​នៃ​ក្រសួង​ការងារ​ទេ​ដែល​ដឹង ព្រោះ​គាត់​បាន​ហោះ​ហើរ​ទៅ​ប្រទេស​ថៃ​កាល​ពី​សប្តាហ៍​មុន ប្រហែល ដើម្បី​ពិភាក្សា​អំពី​បញ្ហា​នេះ»។

ក្នុង​របាយ​ការណ៍​ MCOT ​រាយការណ៍​ថា លោក Prawit Kiengpol ​អគ្គ​នាយក​នៃ​អគ្គនាយក​ដ្ឋាន​ការងារ​ថៃ បាន​ជំរុញ​លោក សេង​ សក្តា ឲ្យ​ត្រៀម​ទទួល​យក​ពលករ​ចំណាក​ស្រុក​កម្ពុជា​ជា​ច្រើន​នាក់​។ ​ជាមួយ​នោះ​លោក សក្តា បាន​ស្នើ​សុំ​អាជ្ញាធរ​ថៃ​ឲ្យ​បន្ត​ជួល​ពលករ​កម្ពុជា​ជា​ថ្មី​ឲ្យ​បាន​ឆាប់ ដោយ​បន្ថែម​ថា អាជ្ញាធរ​កម្ពុជា​នឹង​ចេញ​ឯកសារ​ចាំបាច់​ឲ្យ​បាន​ឆាប់​។
លោក​សេង សក្តា មិន​អាច​ទាក់ទង​បាន​ទេ​ពី​ម្សិលមិញ៕ TK
 

កម្ពុជា​អំពាវនាវ​ឲ្យ​កូរ៉េ​ខាង​ជើង​បញ្ឈប់​ការ​បាញ់​បង្ហោះ​មីស៊ីល

Tuesday, 11 December 2012

វង្ស សុខេង

 

ភ្នំពេញៈ ថ្លែង​ក្នុង​នាម​ជា​ប្រធាន​អាស៊ាន​លោក​នាយក​រដ្ឋ​មន្រ្តី ហ៊ុន សែន កាល​ពី​ម្សិលមិញ បាន​អំពាវនាវ ទៅ​កូរ៉េ​ខាង​ជើង​ សូម​ឲ្យ​ផ្អាក​ជា​អចិន្រៃ្តយ៍​នៃ​គម្រោង​បាញ់​បង្ហោះ​មីស៊ីល ដែល​ទទួល​រង​ការ​រិះគន់​យ៉ាង​ខ្លាំង និង​អំពាវ​នាវ​ឲ្យ​ប្រទេស​ឯកោ​មួយ​នេះ ត្រឡប់​មក​រក​ការ​ជជែក​៦​ភាគី​វិញ។

 

លោក ហ៊ុន សែន បាន​ថ្លែង​នៅ​ក្នុង​ពិធី​សម្ពោធ​បើក​ការ​ដ្ឋាន​សាងសង់​ផ្សារ​ទំនើប​របស់ ក្រុម​ហ៊ុន​ជប៉ុន ក្នុង​រាជធានី​ភ្នំពេញ ថា​៖«វា​ជា​រឿង​ល្អ​ ដែល​គម្រោង​បាញ់​បង្ហោះ​មីស៊ីល ដោយ​កូរ៉េ​ខាង​ជើង​ ត្រូវ​បាន​ផ្អាក​កាលពី​បី​ថ្ងៃ​មុន ហើយ​ស្តីពី​បញ្ហា​នេះ​ ខ្ញុំ​សូម​អំពាវនាវ​ទៅ​សាធារណរដ្ឋ​ប្រជាធិបតេយ្យ ប្រជាមានិត​កូរ៉េ​ធ្វើ​ការ​ផ្អាក​វា​ជា​រៀង​រហូត»។ លោក​បាន​ថ្លែង​យ៉ាង​ដូច្នេះ​ ដោយ​សំដៅ​ទៅ​ដល់​ការ​ប្រកាស​មួយ​កាលពី​ថ្ងៃ​អាទិត្យ​ ដែល​ថា កូរ៉េ​ខាង​ជើង កំពុង​ពន្យារ​ពេល​ការ​បាញ់​បង្ហោះ​មីស៊ីល​ចម្ងាយ​ឆ្ងាយ​ដោយ​មិន បង្ហាញ​ហេតុ​ផល។

លោក បន្ត​ថា​៖ «ខ្ញុំ​សង្ឃឹម​ថា កូរ៉េ​ខាង​ជើង នឹង​ពិចារណា ដោយ​យក​ចិត្ត​ទុក​ដាក់ បើ​មិន​ដូច្នោះ​ទេ ក្តី​បារម្ភ​មិនមែន​គ្រាន់​តែ​ជប៉ុន កូរ៉េ​ខាង​ត្បូង ​និង​អាមេរិក​ទេ ​ប៉ុន្តែ​គឺ​តំបន់​ទាំង​មូល​»។ លោក​ហ៊ុន សែន បាន​ធ្វើ​ការ​អំពាវនាវ​បែប​នេះ​ បន្ទាប់​ពី​រដ្ឋ​មន្រ្តី​ការ​បរទេស​លោក ហោ ណាំហុង បាន​ស្នើ​ឡើង​នូវ​សេចក្តី​ថ្លែង​ការណ៍​ព្រាង​មួយ​ស្តីពី​ការ​បាញ់​ បង្ហោះ​នោះ ប៉ុន្តែ​បរាជ័យ មិន​ទទួល​បាន​ការ​ព្រម​ព្រៀង​រួម​គ្នា​ក្នុង​ចំណោម​ប្លុក​អាស៊ាន។

លោក ហ៊ុន សែន ​បាន​ថ្លែង​ថា៖ «ថ្លែង​ដោយ​ត្រង់​ៗ​ទៅ​គឺថា បន្ទាប់​ពី​កិច្ច​ខិតខំ​ប្រឹងប្រែង​ជិត​មួយ​សប្តាហ៍ រដ្ឋ​មន្រ្តី​ការ​បរទេស​ទាំង​ឡាយ​មិន​អាច​ឈាន​ដល់​កិច្ច​ព្រមព្រៀង​គ្នា ទេ»។ លោក ហ៊ុន សែន បន្ត​ថា​៖ «ហេតុ​ដូច្នេះ ​តាង​នាម​ជា​ប្រធាន អាស៊ាន ដែល​នឹង​ផុត​អាណត្តិ​នៅ​ខែ​នេះ ខ្ញុំ​សូម​អំពាវនាវ​ទៅ​កូរ៉េ​ខាង​ជើង​ឲ្យ​ធ្វើ​ការ​អត់​ធ្មត់ ហើយ​សូម​កុំ​បង្កើន​ស្ថានភាព​តាន​តឹង​ដែល​អាច​ប្រឆាំង​នឹង​សេចក្តី សម្រេច​របស់​ក្រុម​ប្រឹក្សា​សន្តិសុខ​អង្គការ​សហ​ប្រជាជាតិ ហើយ​សូម​ត្រឡប់​មក​រក​ការ​ជជែក​៦​ភាគី​ជា​ថ្មី»។

លោក​ហ៊ុន សែន ក៏​ធ្វើ​ការ​ជំរុញ​ផង​ដែរ ដល់​ប្រធានាធិបតី​ស៊ីរី លោក​ Bashar Al-Assad ​ចៀសវាង​ការ​ប្រើ​អាវុធ​គីមី​នៅ​ក្នុង​សមរភូមិ​របស់​ខ្លួន​ ប្រឆាំង​ទៅ​នឹង​ក្រុម​ឧទ្ទាម ដែល​បាន​និង​កំពុង​ខិត​ជិត​ដល់​បន្ទាយ​របស់​មេដឹក​នាំ​ផ្តាច់​ការ​នេះ​៕ PS
 

អ្នក​ជំនាញ​ថា​បារាំង​មិន​ដែល​កាត់​កោះត្រល់​ឲ្យ​​វៀតណាម​​

ដោយ តាំង សារ៉ាដា

2012-12-10

សកម្មជន​ព្រំដែន​សច្ចា​ថា នឹង​នៅ​តែ​បន្ត​ទាមទារ​យក​កោះ​ត្រល់ របស់​ខ្មែរ ដែល​កំពុង​គ្រប់គ្រង​ដោយ​រដ្ឋាភិបាល​វៀតណាម សព្វ​ថ្ងៃ​នោះ មក​ជា​សម្បត្តិ​របស់​ខ្មែរ​វិញ​ឱ្យ​បាន ទោះ​ក្នុង​កាលៈទេសៈ ឬ​ត្រូវ​ប្រើ​រយៈពេល​យូរ​ប៉ុណ្ណា​ក៏ដោយ។

RFA/Uon Chhin

១៤-កញ្ញា-២០១២៖ កោះត្រល់

ពួកគេ​ចោទ​ប្រកាន់​រដ្ឋាភិបាល​ទីក្រុង​ភ្នំពេញ បច្ចុប្បន្ន ថា​បាន​ធ្វើ​ឲ្យ​បាត់​កោះ​ដ៏​ធំ​របស់​ខ្មែរ​មួយ​នេះ។ ប៉ុន្តែ​មេដឹកនាំ​ខ្មែរ​តែង​អះអាង​ថា អាជ្ញាធរ​បារាំង បាន​កាត់​កោះ​នោះ​ទៅ​ឲ្យ​វៀតណាម ហើយ​បញ្ហា​ទាំង​នេះ​បាន​ចប់​សព្វគ្រប់​រួច​ទៅ​ហើយ។

ក្រុម​អ្នក​ជំនាញ​ខាង​កិច្ចការ​ព្រំដែន​ខ្មែរ​នៅ​ឯ​នាយ​សមុទ្រ​ប្រកាស​ថា បញ្ហា​កោះត្រល់​នៅ​តែ​ជា​បញ្ហា​ដែល​មិន​ទាន់​ចប់​សព្វ​គ្រប់​នោះ​ទេ សូម្បី​អតីត​ព្រះមហាក្សត្រ ព្រះបាទ នរោត្ត សុរាម្រិត និង​លោក​ទេសាភិបាល​បារាំង ប្រេវីយេ (Previer) ក៏​មិន​ដែល​កាត់​សេចក្ដី​ថា កោះ​ខ្មែរ​ដ៏​មាន​តម្លៃ​មិន​អាច​កាត់​ថ្លៃ​បាន​មួយ​នេះ ជា​កម្មសិទ្ធិ​ដាច់​មុខ​របស់​វៀតណាម នោះ​ដែរ។

ប្រធាន​គណៈកម្មាធិការ​ព្រំដែន​កម្ពុជា ដែល​មាន​មូលដ្ឋាន​ក្នុង​ប្រទេស​បារាំង លោក ស៊ាន ប៉េងសែ អះអាង​ថា បញ្ហា​កោះ​ត្រល់ គឺ​ជា​បញ្ហា​ជាតិ​ទាំង​មូល ហើយ​កោះ​មួយ​នេះ​ក៏​មិន​ដែល​ត្រូវ​បាន​សម្រេច​តាម​ផ្លូវ​ច្បាប់​ម្ដង​ណា​ឲ្យ ​ទៅ​វៀតណាម នោះ​ទេ។

ទាក់ទង​នឹង​បញ្ហា​កោះ​ត្រល់​នេះ លោក​នាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន នៅ​ថ្ងៃ​ទី​៩ ខែ​សីហា ឆ្នាំ​២០១២ បាន​ប្រកាស​ក្នុង​រដ្ឋ​សភា​ពី​មូលហេតុ​នាំ​ឲ្យ​កោះត្រល់​លែង​ជា​កម្មសិទ្ធិ​ របស់​ខ្មែរ​ថា ដោយសារ​តែ​ឯកសារ​ព្រះបាទ សម្ដេច​ព្រះ នរោត្ដម សីហនុ ដាក់​តម្កល់​នៅ​ក្នុង​អង្គការ​សហប្រជាជាតិ​នៅ​ឆ្នាំ​ ១៩៦៤ បាន​ទទួល​ស្គាល់​ខ្សែ​បន្ទាត់ ប្រេវីយេ ដែល​បាន​កាត់​កោះ​ត្រល់​ទៅ​ឱ្យ​ប្រទេស​វៀតណាម។

លោក ហ៊ុន សែន បញ្ជាក់​ថា ខ្មែរ​បាន​បាត់​កោះ​ត្រល់​របស់​ខ្លួន នៅ​ឆ្នាំ​១៩៣៩ ក្រោយ​ពី​អគ្គ​ទេសាភិបាល​ឥណ្ឌូចិន របស់​បារាំង លោក ប្រេវីយេ បាន​ដាក់​កោះ ត្រល់​ឲ្យ​ស្ថិត​នៅ​ក្រោម​ការ​គ្រប់គ្រង​ក្នុង​ដែនដី​កម្ពុជា​ក្រោម ឬ កូសាំងស៊ីន ហើយ​ឆ្នាំ​១៩៤៩ បារាំង​បាន​ ប្រគល់​ដែន​ដី​កូសាំងស៊ីន ដែល​ជា​ទឹក​ដី​កម្ពុជា​ក្រោម ទៅ​ឲ្យ​ព្រះចៅ​បៅដាយ នៃ​ប្រទេស​វៀតណាម។

ទោះ​ជា​យ៉ាង​ណា​ក៏ដោយ កាសែត​រស្មី​កម្ពុជា កាល​ពី​ថ្ងៃ​ទី​៥ ខែ​វិច្ឆិកា ឆ្នាំ​២០០៥ បាន​ដក​ស្រង់​បន្ទូល​របស់​អតីត​ព្រះមហាក្សត្រ ព្រះបាទ​សម្ដេច​ព្រះ នរោត្តម សីហនុ ចុះ​ផ្សាយ​ថា ព្រះអង្គ​មិន​ដែល​ទទួល​ស្គាល់​កោះ​ត្រល់ ជា​របស់​វៀតណាម ម្ដង​ណា​នោះ​ឡើយ។

រី​ឯ​ក្នុង​រជ្ជកាល​ព្រះរាជ​បិតា​របស់​ព្រះអង្គ គឺ​ព្រះបាទ នរោត្តម សុរាម្រិត អតីត​ព្រះមហាក្សត្រ​ខ្មែរ​អង្គ​នេះ ក៏​បាន​ចេញ​ព្រះរាជក្រឹត្យ​មួយ​ចុះ​ថ្ងៃ​ទី​៣០ ខែ​ធ្នូ ឆ្នាំ​១៩៥៧ ត្រាស់​បង្គាប់​ថា កោះ​ត្រល់ គឺ​ជា​កោះ​ដែល​ប្រទេស​ខ្មែរ​ដាក់​លក្ខខណ្ឌ​ថា ត្រូវ​រក្សា​ទុក​នូវ​សិទ្ធិ​ប្រវត្តិសាស្រ្ត។

ជាមួយ​គ្នា​នេះ​ផង​ដែរ នៅ​ឆ្នាំ​១៩៣៩ ទេសាភិបាល​បារាំង លោក ប្រេវីយេ បាន​សរសេរ​ជា​លាយលក្ខណ៍អក្សរ​កត់​ត្រា​ថា បារាំង​បាន​កំណត់​ចម្ងាយ​ប្រវែង ៣​គីឡូម៉ែត្រ​ពី​ខាង​ជើង​កោះ​ត្រល់ ត្រូវ​គ្រប់គ្រង​ដោយ​ប្រទេស​ខ្មែរ ហើយ​កោះ​ត្រល់​ត្រូវ​ស្ថិត​ក្រោម​ការ​គ្រប់គ្រង ដោយ​កូសាំងស៊ីន ឬ បារាំង។ ក៏​ប៉ុន្តែ​ការ​គ្រប់គ្រង​នេះ គ្រាន់​តែ​ជា​ការ​គ្រប់គ្រង​ផ្នែក​រដ្ឋបាល និង​តម្រួត​ប៉ុណ្ណោះ។ ចំណែក​ឯ​បញ្ហា​ទាក់ទង​រឿង​ភ្ជាប់​កោះ​ត្រល់​ទាំង​នេះ​ទៅ​ប្រទេស​ខ្មែរ ឬ កូសាំងស៊ីន​នោះ ត្រូវ​ទុក​មួយ​អន្លើ​សិន​ជា​ដាច់​ខាត។

លោក ស៊ាន ប៉េងសែ បាន​ចោទ​លោក​នាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន ថា មិន​ចេះ​ស្រឡាញ់​ជាតិ និង​ទឹក​ដី​របស់​ខ្លួន។ លោក​អំពាវនាវ​ឲ្យ​កូន​ខ្មែរ​គ្រប់​រូប​បន្ត​ការ​ទាមទារ​យក​ទឹក​ដី​របស់​ ខ្លួន​មក​វិញ ទោះ​ស្ថិត​ក្នុង​កាលៈទេសៈ​ណា​ក៏ដោយ។

កោះ​ត្រល់​មាន​ផ្ទៃ​ដី​សរុប ទំហំ ៥៤០​គីឡូម៉ែត្រ​ក្រឡា គឺ​ធំ​ជិត​ប៉ុន​ផ្ទៃ​ដី​ប្រទេស​សិង្ហបុរី (Singapore)។ កោះ​នេះ​ស្ថិត​នៅ​ចម្ងាយ ៥​គីឡូម៉ែត្រ ពី​កោះ​ក្រចកសេះ ហើយ​ចម្ងាយ ១៥​គីឡូម៉ែត្រ ពី​ឆ្នេរ​សមុទ្រ​ខ្មែរ​ភាគ​ខាង​ត្បូង និង​ ៤៥​គីឡូម៉ែត្រ ពី​ខេត្ត​ហាទៀន ប្រទេស​វៀតណាម។

អតីត​ប្រធាន​ចលនា​និស្សិត​ដើម្បី​លទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ លោក អ៊ុំ សំអាន ដែល​តែង​ដឹកនាំ​បាតុកម្ម​តវ៉ា​អំពី​បញ្ហា​បូរណភាព​ទឹក​ដី​ថ្លែង​ថា ទោះ​បី​បារាំង បាន​ដាក់​នឹម​អាណានិគម​លើ​ប្រទេស​ខ្មែរ​ពិត​មែន តែ​បារាំង មិន​ដែល​បាន​កាត់​ដែន​ដី​កោះ​មួយ​នេះ​ឲ្យ​ទៅ​ប្រទេស​វៀតណាម នោះ​ឡើយ។ លោក​បាន​ជំរុញ​ឲ្យ​មេដឹកនាំ​ខ្មែរ​គួរ​ទាមទារ​កោះ​ត្រល់​មក​វិញ តាម​រយៈ​ការ​ប្ដឹង​ទៅ​តុលាការ​យុត្តិធម៌​អន្តរជាតិ។
លោក អ៊ុំ សំអាន បញ្ជាក់​ថា ដោយសារ​តែ​កិច្ច​ព្រមព្រៀង​ឆ្នាំ​១៩៨២ រវាង​លោក ហ៊ុន សែន ជាមួយ​លោក ង្វៀង កូថាច់ រដ្ឋមន្ត្រី​ការបរទេស​វៀតណាម និង​សន្ធិសញ្ញា​បំពេញ​បន្ថែម​ឆ្នាំ​២០០៥ បាន​នាំ​ឲ្យ​កម្ពុជា បាត់បង់​ក្រោះ​ត្រល់ ដែល​មាន​តម្លៃ​កាត់​ថ្លៃ​ពុំ​បាន​នេះ។ លោក​បាន​ពន្យល់​ថា សន្ធិសញ្ញា​ទាំង​នេះ​ធ្វើ​ឡើង​ផ្ទុយ​ពី​រដ្ឋធម្មនុញ្ញ និង​កិច្ច​ព្រមព្រៀង​សន្តិភាព​ទីក្រុង​ប៉ារីស។

ចំណែក​សកម្មជន​ព្រំដែន​ដែល​មាន​មូលដ្ឋាន​ក្នុង​ប្រទេស​ន័រវ៉េ (Norway) លោក អៀរ ចាន់ណា ព្រមាន​ថា លោក ហ៊ុន សែន ត្រូវ​តែ​យក​កោះ​ត្រល់​នេះ​មក​ឲ្យ​ខ្មែរ​វិញ​ជា​ដាច់​ខាត បើ​ពុំ​នោះ​សោត​ទេ រដ្ឋាភិបាល​កម្ពុជា​បច្ចុប្បន្ន ត្រូវ​ទទួល​ខុស​ត្រូវ​ចំពោះ​មុខ​ប្រវត្តិសាស្ត្រ​អំពី​ការ​បាត់បង់​កោះត្រល់ ចេញ​ពី​ផែនទី​ប្រទេស​កម្ពុជា។

រដ្ឋាភិបាល​ក្រុង​ហាណូយ កំពុង​បង្កើន​ល្បឿន​អភិវឌ្ឍន៍​យ៉ាង​ពេញ​ទំហឹង ដើម្បី​ធ្វើ​ឲ្យ​កោះ​ត្រល់ ដែល​ភាសា​វៀតណាម ហៅ​ថា «ភូកុក» ក្លាយ​ជា​តំបន់​ទេសចរណ៍ និង​ពាណិជ្ជកម្ម​លំដាប់​ពិភពលោក។ ក្រុមហ៊ុន​ទេសចរណ៍​ខ្លះ បាន​ហៅ​ឆ្នេរ​សមុទ្ទ​នៅ​កោះ​ត្រល់ ថា​ជា «ឆ្នេរ​សួគ៌ា»។
សព្វ​ថ្ងៃ​កោះ​ត្រល់ មាន​ជន​ជាតិ​វៀតណាម រស់​នៅ​ចំនួន​ជិត ១០​ម៉ឺន​នាក់ ក្នុង​នោះ​មាន​ផ្លូវ​ថ្នល់​ខ្វាត់ខ្វែង អគារ​រដ្ឋាភិបាល សាលារៀន មន្ទីរពេទ្យ សណ្ឋាគារ ភូមិ​គ្រឹះ អាគារ​លក់​ទំនិញ និង​ផ្សារ​ទំនើបៗ ព្រម​ទាំង​អាកាសយានដ្ឋាន​ខ្នាត​អន្តរជាតិ ១​កន្លែង និង​កំពង់ផែ​អន្តរជាតិ ៣​កន្លែង ដែល​ជា​មធ្យោបាយ​យ៉ាង​សំខាន់​ក្នុង​ការ​ពង្រីក​វិស័យ​ពាណិជ្ជកម្ម និង​ទេសចរណ៍។

ប្រជាជន​នៅ​ទី​នោះ​ឲ្យ​ដឹង​ថា រដ្ឋាភិបាល​ក្រុង​ហាណូយ បាន​ចំណាយ​ប្រាក់​ជាង ១​ពាន់​លាន​ដុល្លារ​សហរដ្ឋអាមេរិក សម្រាប់​អភិវឌ្ឍ​កោះ​ត្រល់នេះ៕

កម្ពុជា​បន្ត​បដិសេធ​មិន​ផ្ដល់​​កាដូ​ជូន​​សហរដ្ឋអាមេរិក

RFA/Vohar Cheath

ប្រធានាធិបតី​សហរដ្ឋ​អាមេរិក លោក បារ៉ាក់ អូបាម៉ា (ឆ្វេង) និង​លោក​នាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន ក្នុង​ជំនួប​នា​វិមាន​សន្តិភាព កាល​ពី​ថ្ងៃ​ទី​១៩ វិច្ឆិកា ឆ្នាំ​២០១២។

ដោយ យន់ សាមៀន

2012-12-10

រដ្ឋាភិបាល​ទីក្រុង​ភ្នំពេញ បាន​បដិសេធ​មិន​ផ្ដល់​​កាដូ​ពិសេស​ជូន​ប្រធានាធិបតី​សហរដ្ឋអាមេរិក លោក បារ៉ាក់ អូបាម៉ា (Barack Obama) ដែល​បាន​ទទូច​អង្វរ​សុំ​លោក​នាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន ឲ្យ​ដោះលែង​អ្នក​ទោស​នយោបាយ លើក​ស្ទួយ​សិទ្ធិ​មនុស្ស និង​រៀបចំ​ការ​បោះឆ្នោត​ប្រកប​ដោយ​ស្តង់ដារ​អន្តរជាតិ។


ការ​ប្រកាស​មិន​ផ្ដល់​កាដូ​ជូន​សហរដ្ឋ​អាមេរិក​នេះ ធ្វើ​ឡើង​ស្រប​ពេល​ដែល​កម្ពុជា បាន​ទទូច​សុំ​កាដូ​ពី​សហរដ្ឋ​​​​អាមេរិក ដើម្បី​កាត់​បំណុល​ចាស់​របស់​កម្ពុជា។ អ្នក​វិភាគ​បាន​ព្រមាន​ថា កម្ពុជា​មិន​ត្រឹមតែ​មិន​បាន​ទទួល​កាដូ​ពី​សហរដ្ឋ​អាមេរិក​នោះ​ទេ ប៉ុន្តែ​ថែម​ទាំង​មាន​ផលវិបាក​ផ្នែក​ការទូត និង​វិនិយោគ​ទុន​រវាង​ប្រទេស​ទាំង​ពីរ​ទៀត​ផង ដោយសារ​តែ​កម្ពុជា បាន​ព្រងើយកន្តើយ និង​ផ្គើន នឹង​សំណើ​របស់​សហរដ្ឋ​អាមេរិក។

មន្ត្រី​រដ្ឋាភិបាល​កម្ពុជា បាន​បញ្ជក់​ជា​ថ្មី​ថា រដ្ឋាភិបាល​កម្ពុជា គ្មាន​កាដូ​អ្វី​ផ្ដល់​ជូន​ប្រធានាធិបតី​សហរដ្ឋ​អាមេរិក លោក ប៉ារាក់ អូបាម៉ា ទេ បើ​ទោះ​បី​លោក​ប្រធានាធិបតី​សហរដ្ឋ​អាមេរិក បាន​ស្នើ​សុំ​ឲ្យ​នាយករដ្ឋមន្រ្តី ហ៊ុន សែន រៀបចំ​ការ​បោះ​ឆ្នោត​មួយ​ដោយ​សេរី និង​យុត្តិធម៌ ដោះ​លែង​អ្នក​ទោស​នយោបាយ និង​ធ្វើ​ឲ្យ​ស្ថានភាព​សិទ្ធិ​មនុស្ស​ប្រសើរ​ឡើង​វិញ​ក៏ដោយ។

អ្នក​នាំ​ពាក្យ​ទីស្តីការ​គណៈរដ្ឋមន្រ្តី លោក ផៃ ស៊ីផាន មាន​ប្រសាសន៍​ថា លោក ប៉ារាក់ អូបាម៉ា មិន​បាន​សំណូមពរ​ឲ្យ​កម្ពុជា ធ្វើ​តាម​ឡើយ ដោយ​លោក​គ្រាន់តែ​សំដែង​ក្តី​បារម្ភតែ​ប៉ុណ្ណោះ។
ការ​អះអាង​នេះ ផ្ទុយ​ទៅ​នឹង​ព័ត៌មាន​របស់​មន្ត្រី​សេតវិមាន ដែល​បាន​ប្រាប់​អ្នក​សារព័ត៌មាន​ថា ក្នុង​ជំនួប​តានតឹង​មួយ​រវាង​លោក ហ៊ុន សែន និង​លោក ប៉ារាក់ អូបាម៉ា កាល​ពី​ថ្ងៃ​ទី​១៩ វិច្ឆិកា លោក​ប្រធានាធិបតី​សហរដ្ឋអាមេរិក បាន​និយាយ​នឹង​លោក ហ៊ុន សែន ដោយ​ទឹក​មុខ​មាំ មិន​ញញឹម​ថា បញ្ហា​ការ​រំលោភ​សិទ្ធិ​មនុស្ស នឹង​ក្លាយ​ជា​ឧបសគ្គ​រារាំង​ទំនាក់​ទំនង​រវាង​សហរដ្ឋអាមេរិក និង​កម្ពុជា មិន​ឲ្យ​ស៊ី​ជម្រៅ​បាន។ ប៉ុន្តែ​រយៈពេល​ជាង​ពីរ​សប្ដាហ៍​កន្លង​ផុត​ទៅ​ហើយ រដ្ឋាភិបាល​លោក ហ៊ុន សែន នៅ​មិន​ទាន់​បាន​ឆ្លើយ​តប​ជា​វិជ្ជមាន​នៅ​ឡើយ។

រដ្ឋាភិបាល​លោក ហ៊ុន សែន ហាក់​បី​កំពុង​លែង​ល្បែង​នឹង​សហរដ្ឋ​អាមេរិក​ក្នុង​ការ​ដោះ​ដូរ​កាដូ​ទៅ​វិញ ​ទៅ​មក។ ក្នុង​ជំនួប​តឹង​សរសៃ​ក​នោះ​ដែរ លោក ហ៊ុន សែន បាន​សុំ​ឲ្យ​សហរដ្ឋអាមេរិក លុប​បំណុល​ចាស់​ចោល និង​ពង្រឹង​ទំនាក់ទំនង​ល្អ​នឹង​កម្ពុជា នៅ​ពេល​ដែល​រដ្ឋាភិបាល​កំពុង​ចាប់​អ្នក​ប្រឆាំង និង​អ្នក​សារព័ត៌មាន​ដាក់​ពន្ធនាគារ និង​បាន​បដិសេធ​មិន​ឆ្លើយ​តប​ជា​វិជ្ជមាន​នឹង​សំណើ​របស់​សហរដ្ឋអាមេរិក។

ក្នុង​សន្និសីទ​សារព័ត៌មាន​មួយ​ក្រោយ​ពី​ជំនួប​លោក បារ៉ាក់ អូបាម៉ា និង​លោក ហ៊ុន សែន រដ្ឋលេខាធិការ​ទីស្ដីការ​គណៈរដ្ឋមន្ត្រី លោក ប្រាក់ សុខុន បាន​ប្រាប់​អ្នក​សារព័ត៌មាន​ថា លោក ហ៊ុន សែន បាន​សុំ​កាដូ​ពិសេស​ពី​សហរដ្ឋអាមេរិក។ លោក​បន្ត​ថា លោក ហ៊ុន សែន បាន​សុំ​លោក បារ៉ាក់ អូបាម៉ា បង្វែរ​បំណុល​ចាស់​ចំនួន​ជាង ៤០០​លាន​ដុល្លារ​ទៅ​ជួយ​សង្គម និង​វិស័យ​អប់រំ និង​នៅ​សេស​សល់​ប៉ុន្មាន​ទៀត កម្ពុជា​នឹង​សង ប៉ុន្តែ​ត្រូវ​គិត​ការ​ប្រាក់​ក្នុង​កម្រិត​ទាប។ លោក ប្រាក់ សុខុន បន្ត​ថា លោក ហ៊ុន សែន ក៏​បង្ហាញ​បំណង​ចង់​រឹត​ចំណង​កិច្ច​សហការ​នឹង​សហរដ្ឋ​អាមេរិក​ផង​ដែរ។
អ្នក​វិភាគ​ឯករាជ្យ​បាន​ឲ្យ​ដឹង​ថា កម្ពុជា​ត្រូវ​ការ​កាដូ និង​ការ​គាំទ្រ​ច្រើន​ពី​សហរដ្ឋអាមេរិក ប៉ុន្តែ​ហាក់​មិន​ចង់​ផ្ដល់​កាដូ​ឲ្យ​សហរដ្ឋ​អាមេរិក​វិញ។ ទង្វើ​នេះ ប្រហែល​ជា​បណ្ដាល​ឲ្យ​កម្ពុជា ខាត​បង់​ច្រើន។
លោក​បណ្ឌិត ឡៅ ម៉ុងហៃ បាន​ព្រមាន​ថា ការ​មិន​ព្រម​ធ្វើ​តាម​សំណូមពរ​របស់​សហរដ្ឋអាមេរិក នឹង​ផ្ដល់​ផលវិបាក​សម្រាប់​កម្ពុជា ក្នុង​ទំនាក់​ទំនង​ការទូត​រវាង​ប្រទេស​ទាំង​ពីរ។ លោក​បន្ត​ថា បច្ចុប្បន្ន​មិន​មែន​តែ​សហរដ្ឋអាមេរិក​ទេ ដែល​បាន​សំដែង​ក្តី​កង្វល់​ពី​ការ​រំលោភ​សិទ្ធិ​មនុស្ស និង​ការ​រៀបចំ​ការ​បោះឆ្នោត​នៅ​កម្ពុជា ប្រទេស​អូស្ត្រាលី ហ្វីលីពីន និង​សហភាព​អឺរ៉ុប ក៏​បាន​សំដែង​ក្តី​កង្វល់​ផង​ដែរ។
លោក​ថា ប្រសិន​បើ​គ្មាន​ការ​រៀបចំ​ការ​បោះ​ឆ្នោត​ដោយ​សេរី និង​យុត្តិធម៌ ដោយ​​​មាន​ការ​ចូល​រួម​របស់​ប្រធាន​គណបក្ស​សង្គ្រោះ​ជាតិ លោក សម រង្ស៊ី នោះ​ទេ ប្រទេស​ទាំង​នោះ​ប្រហែល​ជា​មិន​ទទួល​ស្គាល់​លទ្ធផល​នៃ​ការ​បោះ​ឆ្នោត​ឡើយ។ ផល​លំបាក​ផ្សេង​ទៀត គឺ​អាច​កើត​ឡើង​ក្នុង​វិស័យ​វិនិយោគទុន​របស់​កម្ពុជា ដោយសារ​កម្ពុជា ត្រូវ​ការ​ទីផ្សារ​នៅ​សហរដ្ឋ​អាមេរិក និង​អឺរ៉ុប សម្រាប់​វិស័យ​កាត់ដេរ និង​ផលិតកម្ម​កសិកម្ម​មួយ​ចំនួន​ទៀត។

ចំណែក​សភាសហភាព​អឺរ៉ុប និង​ព្រឹទ្ធ​សភា​អូស្ត្រាលី និង​ហ្វីលីពីន ក៏​បាន​សំណូមពរ​ឲ្យ​រដ្ឋាភិបាល​កម្ពុជា អនុវត្ត​នូវ​គោលការណ៍​នីតិរដ្ឋ​ឲ្យ​បាន​ត្រឹមត្រូវ​ផង​ដែរ។ ប្រទេស​ទាំង​នោះ​ចង់​ឃើញ​លោក សម រង្ស៊ី ប្រធាន​គណបក្ស​សង្គ្រោះ​ជាតិ អាច​ចូល​រួម​ការ​បោះ​ឆ្នោត​សកល​នៅ​ឆ្នាំ​២០១៣ ខាង​មុខ ដើម្បី​មាន​ការ​បោះ​ឆ្នោត​មួយ​ប្រព្រឹត្ត​ឡើង​ដោយ​សេរី យុត្តិធម៌ និង​សហគមន៍​អន្តរជាតិ​អាច​ទទួល​យក​បាន។

នាយក​រង​ទទួល​បន្ទុក​កិច្ចការ​តំបន់​អាស៊ី​នៃ​អង្គការ​ឃ្លាំមើល​សិទ្ធិ​ មនុស្ស​អន្តរជាតិ (Human Rights watch) លោក ហ្វៀល រ៉ូបឺតសុន (Phil Robertson) កាល​ពី​សប្ដាហ៍​មុន​បាន​ទទូច​ឲ្យ​រដ្ឋាភិបាល​កម្ពុជា ឆ្លើយ​តប​ដោយ​វិជ្ជមាន​ទៅ​សហរដ្ឋអាមេរិក ប៉ុន្តែ​ក៏​បាន​ស្នើ​សុំ​សហរដ្ឋអាមេរិក បន្ត​ជំរុញ​ឲ្យ​កម្ពុជា អនុវត្ត​នីតិរដ្ឋ។ លោក​បន្ត​ថា ការ​ចាប់​អ្នក​សារព័ត៌មាន លោក ម៉ម សូណង់ដូ និង​ពលរដ្ឋ​ដាក់​គុក ជា​ទង្វើ​មិន​អាច​ទទួល​យក​បាន ហើយ​ការ​ដែល​រដ្ឋាភិបាល​ត្រួតត្រា​បណ្ដាញ​ព័ត៌មាន និង​ការ​រៀបចំ​ការ​បោះឆ្នោត គឺ​កាន់​តែ​មិន​អាច​ទទួល​យក​បាន។

លោក ហ្វៀល រ៉ូបឺតសុន បន្ត​ថា សហរដ្ឋអាមេរិក​ត្រូវ​តែ​តាម​ដាន​បន្ត​ទៀត​ចំពោះ​សំណើ​របស់​ខ្លួន៖ «គ្មាន ​នរណា​ម្នាក់​រំពឹង​ថា លោក ហ៊ុន សែន ធ្វើ​តាម​សំណើ​របស់​លោក អូបាម៉ា នោះ​ទេ។ បញ្ហា​នេះ​ទាមទារ​ឲ្យ​មាន​កិច្ច​ខំ​ប្រឹងប្រែង​បន្ថែម​ទៀត។ វា​ទាមទារ​ឲ្យ​លោក អូបាម៉ា និង​រដ្ឋាភិបាល​សហរដ្ឋ​អាមេរិក ជំរុញ​ឲ្យ​ខ្លាំងក្លា​បន្ថែម​ទៀត។ វា​ជា​រឿង​ធម្មតា​ណាស់​សម្រាប់​កម្ពុជា ក្នុង​ការ​ឆ្លើយ​តប គឺ​កម្ពុជា​ត្រូវ​ដោះ​លែង​លោក ម៉ម សូណង់ដូ និង​អនុញ្ញាត​ឲ្យ​លោក សម រង្ស៊ី វិល​មក​កម្ពុជា​វិញ»។
លោក ហ្វៀល រ៉ូបឺតសុន​ បន្ថែម​ទៀត​ថា ថ្វី​ដ្បិតតែ​សំណើ​សហរដ្ឋ​អាមេរិក​ងាយ​ស្រួល​ឆ្លើយ​តប ប៉ុន្តែ​រដ្ឋាភិបាល​ទីក្រុង​ភ្នំពេញ មិន​បាន​បង្ហាញ​ឆន្ទៈ​នយោបាយ​ពិត​ប្រាកដ​ណា​មួយ ដោះស្រាយ​បញ្ហា​នេះ​ឡើយ។ ទស្សនកិច្ច​របស់​លោក បារ៉ាក់ អូបាម៉ា ជា​ទស្សនកិច្ច​ប្រវត្តិសាស្ត្រ​របស់​ប្រធានាធិបតី​សហរដ្ឋអាមេរិក​លើក​ដំបូង​ មក​កម្ពុជា។

លោក បារ៉ាក់ អូបាម៉ា ជា​ប្រធានាធិបតី​ជាប់​ឆ្នោត​ពីរ​អាណត្តិ ប៉ុន្តែ​លោក ហ៊ុន សែន បាន​កាន់​អំណាច​ចាប់​តាំង​ពី​ឆ្នាំ​១៩៨៥ ហើយ​ប្រកាស​បន្ត​កាន់​កាប់​តំណែង​របស់​លោក​ដល់​អាយុ ៩០​ឆ្នាំ។ អ្នក​ប្រវត្តិសាស្ត្រ​ចាត់​ទុក លោក ហ៊ុន សែន ថា ជា​មនុស្ស​ឆ្លាត ជា​អ្នក​ប្រយុទ្ធ​ប្រកប​ដោយ​ល្បិចកល។ លោក ហ៊ុន សែន ត្រូវ​បាន​ផ្ដល់​ងារ​ជា “បុរស​ខ្លាំង​នៅ​កម្ពុជា”។

ក្នុង​រយៈពេល​ប៉ុន្មាន​ឆ្នាំ​ចុង​ក្រោយ​នេះ ទំនាក់ទំនង​ការទូត​រវាង​សហរដ្ឋអាមេរិក និង​កម្ពុជា ហាក់​ពុំ​មាន​ភាព​ប្រសើរ​ឡើយ។ កាល​ពី​ដើម​ឆ្នាំ​២០០៦ សហរដ្ឋអាមេរិក​បាន​អន្តរាគមន៍​លោក ហ៊ុន សែន ឲ្យ​ដោះលែង​អ្នក​រិះគន់​រដ្ឋាភិបាល​ចំនួន ៤​នាក់ រួម​មាន​អតីត​ប្រធាន​មជ្ឈមណ្ឌល​សិទ្ធិ​មនុស្ស​កម្ពុជា លោក កឹម សុខា លោក ម៉ម សូណង់ដូ នាយក​វិទ្យុ​សំបុកឃ្មុំ លោក រ៉ុង ឈុន ប្រធាន​សមាគម​គ្រូ​បង្រៀន​កម្ពុជា​ឯករាជ្យ និង​ប្រធាន​វិទ្យុ​សំឡេង​ប្រជាធិបតេយ្យ លោក ប៉ា ងួនទៀង។

ក្រោយ​ពី​ជំនួប​មិន​បើក​ចំហ​មួយ​រវាង​ឧបការី​ក្រសួង​ការបរទេស​សហរដ្ឋ​ អាមេរិក លោក គ្រីស្តូហ្វឺ ហ៊ីល (Christopher Hill) និង​លោក ហ៊ុន សែន រដ្ឋាភិបាល​កម្ពុជា បាន​សម្រេច​ដោះលែង​អ្នក​រិះគន់​ទាំង ៤​នាក់​នោះ ឱ្យ​នៅ​ក្រៅ​ឃុំ​ជា​បណ្ដោះអាសន្ន។ សហរដ្ឋអាមេរិក​ក៏​ធ្លាប់​បាន​ផ្អាក​ជំនួយ​យោធា​ដល់​កម្ពុជា ក្រោយ​ពេល​ដែល​រដ្ឋាភិបាល​សម្រេច​ចាប់​បញ្ជូន​ជន​ភៀស​ខ្លួន​អ៊ុយហ្គឺរ៍ ចំនួន ២០​នាក់​ទៅ​ឲ្យ​រដ្ឋាភិបាល​ចិន កាល​ពី​ឆ្នាំ​២០០៩។

អ្នក​វិភាគ និង​មន្ត្រី​អង្គការ​សិទ្ធិ​មនុស្ស​នៅ​តែ​សំណូមពរ​ឲ្យ​កម្ពុជា ផ្ដល់​កាដូ​ដល់​សហរដ្ឋអាមេរិក ប្រសិន​បើ​រដ្ឋាភិបាល​ត្រូវ​ការ​កាដូ​ពី​សហរដ្ឋអាមេរិក​វិញ​នោះ៕

Obama Visits China-Tilting Cambodia

Obama Visits China-Tilting Cambodia

Authoritarian Hun Sen plays the US off China, but the US takes long-term view

Sebastian Strangio

YaleGlobal, 7 December 2012

Cambodia in the middle: President Barack Obama extends a limp hand to Cambodian Prime Minister Hun Sen (top); happier relations with China’s Premier Wen Jiabao

PHNOM PENH: If body language is any predictor, President Barack Obama did not enjoy his short trip to Cambodia to attend the recent East Asia Summit. The unsmiling president joined routines with other participating heads of governments his visit aimed at winning friends and influencing others against a rising China. Still, long-term US involvement in the country’s economy and security may yet produce results.
Before the summit, Obama met privately with summit host, Cambodian Prime Minister Hun Sen, 60, and chided him on human rights issues, including recent land seizures, jailed political dissenters and the need for next year’s national elections to be free and fair. The meeting was described as “tense.” According to an aide who briefed reporters, Obama contrasted Cambodia’s authoritarian creep with Burma’s moves towards reform, warning that human rights abuses could be an impediment to a “deeper relationship with the United States.”
Obama’s visit to Cambodia, the first by a sitting US president, was preceded by calls for him to publicly address human rights. A Human Rights Watch report released before the trip recounted the unsolved killings of around 300 labor leaders, journalists, and opposition leaders during Hun Sen’s 27-year rule. Local activists also highlighted the self-exile of opposition leader Sam Rainsy on what many say are trumped-up charges and a recent crackdown on government critics and residents protesting forced evictions.

Obama seemed to stake out a middle way on human rights, discussing them behind closed doors but maintaining public silence.

Observing Obama’s chilly visit, Don Jameson, a former diplomat who served at the US Embassy in Phnom Penh in the early 1970s, said Obama seemed to stake out a middle way on human rights, discussing them behind closed doors but maintaining a public silence, possibly an effort to assuage  activists who criticized him for making the stop in Cambodia at all. Jameson observed that the remarks’ impact was limited to the international press. Domestically, Hun Sen basked in the legitimacy conferred by Obama’s visit; human rights issues received little coverage in the government-aligned press. “As long as he has China on his side,” Jameson said, “Hun Sen seems confident that he can weather any storm and does not need to be concerned about what the US thinks.”

Not far from the Peace Palace, protesters released balloons and signs with the international distress signal, SOS, and small photos of Obama.

Lao Mong Hay, a Phnom Penh–based rights activist, welcomed the president’s comments to Hun Sen, expressing hope that they might lead to new emphasis on human rights. “Cambodia cannot afford to have strained relations with the United States,” he said, adding that the country relies on the US as an export market for its garments, giving the US “strategic leverage.” In 2011, according to the Garment Manufacturers Association in Cambodia, the country exported $2.06 billion worth of garments and textiles to the US, more than half of its total; the industry employs an estimated 350,000 workers. Cambodia’s garment exports to the US also make up a massive proportion over its overall exports, which totaled $4.87 billion last year. This stands in contrast to the wide trade deficit with China. In 2011, the $2.5 billion in two-way trade between Cambodia and China consisted overwhelmingly of imports of Chinese machinery, electronics, food, cars and medicines.

Cambodia relies on the US as an export market for garments, more than half that industry’s total, giving the US “strategic leverage.”

Whether the US chooses to use its leverage remains an open question. Obama’s landmark trip to Asia was a key step in Washington’s much-vaunted pivot toward Asia, an effort to bolster military, economic and political relationships as a counterweight to China’s rising influence in the region. Over the past decade, China has poured billions of dollars of “no-strings attached” loans and investments into Cambodia, transforming its physical infrastructure and reducing its dependence on Western development assistance tied to democratic and good governance reforms
In return, Cambodia does China’s bidding on a range of issues. It has deported to China Uighur asylum seekers, given vocal support to the One-China Policy and backed China’s position on negotiations over the South China Sea dispute. Two large green banners welcomed visiting dignitaries to Phnom Penh’s Peace Palace for the summit meetings, listing one leader and one country: “Welcome Prime Minister Wen Jiabao!” proclaimed one banner. “Long Live the People’s Republic of China!” read the other.
Hun Sen has played this game for years. US-Cambodia relations have steadily improved since July 1997, when he overthrew co–prime minister, Prince Norodom Ranariddh, in a violent coup de force. But as Hun Sen consolidated power in the early 2000s, Washington began to reengage. In August 2005, restrictions on US military assistance to Cambodia were lifted; in 2007, the US resumed direct foreign assistance, making Cambodia the third largest recipient of US aid in East Asia after Indonesia and the Philippines. This renewed commitment was symbolized by the December 2005 inauguration of a new $47 million US Embassy complex in Phnom Penh.

Then came the Obama administration’s pivot to Asia. In 2009, Cambodia and the US exchanged defense attachés, and Defense Minister Tea Banh visited Washington for talks about building up ties between the US military and the Royal Cambodian Armed Forces (RCAF). Angkor Sentinel, an annual joint US-Cambodian military exercise, was inaugurated in 2010, and three days before Obama’s arrival last week, Defense Secretary Leon Panetta met with Tea Banh in Siem Reap and reaffirmed US military commitment to Cambodia.

According to Carl Thayer, the US is building relationships with those considered to have influence now and in the future.

Carl Thayer, a professor at the Australia Defense Forces Academy in Canberra, said that despite the lack of any real terrorist threat in Cambodia today, counterterrorism and defense cooperation allows the US to preserve a measure of influence as the country moves further into China’s orbit. “The US has an ‘in’ on the security and defense side that China really does not have,” he said. “Since [counterterrorism] is an already existing program it would have normative approval in the United States as a place to go, to keep some avenues of American influence open.”
Casting its eye to the longer term, the US also moves to establish strong relationships with Hun Sen’s eldest son and heir apparent. Hun Manet was given a place at West Point military academy, graduating in 1999. The 35-year-old is a RCAF major-general and commands the National Counter-Terrorism Special Force established with US assistance in 2008.

In August, at the close of Vector Balance Canoe, another joint military exercise, US Ambassador William E. Todd singled out Manet for his “outstanding job as the commanding officer of such a fine unit,” and reiterated that “America has been committed to Cambodia, is committed to Cambodia now, and will be committed to Cambodia long into the future.” Describing Manet as “a rising future star,” Thayer notes, “America’s very carefully building up relationships with people who are considered to have influence now, and are likely to have even greater influence in future.”

The chilly visit may strain relations, but in the long-run, the two countries will likely see benefits of closer ties. For the US, there is the need to offset a rising China, forcing the former to take a patient approach on human rights issues. For Cambodia, as always, there is the weight of history as a small nation vulnerable to powerful outside forces. It may be that as China’s influence grows Hun Sen will recall an adage often cited by Prince Norodom Sihanouk as he struggled to maintain Cambodia’s neutrality during the Cold War: “When two elephants fight, it is the grass that suffers.” In the end, the economic and military weight of the US may persuade Hun Sen and his successors to slide towards a more balanced position.

Sebastian Strangio is a journalist based in Phnom Penh, Cambodia, covering Asia.