Sam Rany, Ph.D. : បង្កើតអាស៊ាននៅឆ្នាំ១៩៦៧ ដើម្បីជាខែលទប់ទល់នឹងមនោគមវិជ្ជាកុម្មុយនិស្ត

ដោយ តាន់ ហ្សង់-ហ្វ្រង់ស្វ័រ

ថ្ងៃនេះហ្សង់-ហ្វ្រង់ស័រ តាន់ បន្តលើកឡើងអំពីភូមិសាស្រ្តនយោបាយនៃអាស៊ីអាគ្នេយ៍តទៅទៀត ដោយសូមផ្តើមសិក្សាទៅលើសមាគមប្រជាជាតិអាស៊ីអាគ្នេយ៍ហៅកាត់ថា អាស៊ាន។ កាលពី៤៥ឆ្នាំមុន គឺនៅឆ្នាំ១៩៦៧ អាស៊ានត្រូវបានបង្កើតឡើង ដើម្បីជាខែលទប់ទបើងាកក្រោយ ពិនិត្យមើលប្រវត្តិ៤៥ឆ្នាំរបស់សមាគមប្រជាជាតិអាស៊ីអាគ្នេយ៍ ហៅកាត់ថាអាស៊ាន គេនឹងយល់ច្បាស់ភ្លាមថា ការចាប់បដិសន្ធិឡើងនៃអង្គការតំបន់មួយនេះនៅឆ្នាំ១៩៦៧ ស្តែងឱ្យឃើញនូវភាពប្រេះឆាខ្លាំងមែនទែននៃភូមិភាគអាស៊ីអាគ្នេយ៍ សម័យនោះ។

នៅក្នុងទសវត្សរ៍ទី៦០ មានអធិករណ៍ស្មុគស្មាញខ្លាំងណាស់ រវាងបណ្តាប្រទេសអាស៊ីអាគ្នេយ៍ដែលជាកោះ។ ជាក់ស្តែង ប្រទេសម៉ាឡេស៊ីមានទំនាស់ជាមួយប្រទេសឥណ្ឌូណេស៊ី ជុំវិញកោះបូរណេអូ(Bornéo) ហើយនៅឆ្នាំ១៩៦៣ដែនដីប៉ែកខាងជើងនៃកោះនេះ គឺដែនដីកាលីម៉ង់តង់(Kalimantan) បានប្រកាសផ្តាច់ខ្លួនទៅនៅក្រោមការគ្រប់គ្រងនៃប្រទេសម៉ាឡេស៊ី ជាហេតុបានធ្វើឲ្យប្រទេសឥណ្ឌូណេស៊ីខឹងច្រឡោតតោតតូងនិងជាហេតុបាន ធ្វើឱ្យសង្គ្រាមហៀបតែនឹងផ្ទុះឡើងម្តងៗ រវាងប្រទេសភាគីជម្លោះទាំងពីរទៀតផង។

ម៉្យាងវិញទៀត កាលសម័យនោះ ក៏មានដែរភាពតានតឹងរវាងម៉ាឡេស៊ីនិងសិង្ហបុរី ពីព្រោះសិង្ហបុរីក្រោមការដឹកនាំរបស់លី គាន់យូ (Lee Kuan Yew) បានសម្រេចដើរចេញពីសហព័ន្ធរួមម៉ាឡេស៊ី។ ក្រៅពីនេះ ម៉ាឡេស៊ីក៏មានទំនាស់ជាមួយហ្វីលីពីនដែរជុំវិញដែនដីសាបាហ៍(Sabah) ដែលឋិតនៅប៉ែកខាងជើងនៃកោះបូរណេអូពីព្រោះសាបាហ៍បានប្រកាសដាក់ ខ្លួនឱ្យនៅក្រោមការគ្រប់គ្រងរបស់ប្រទេសម៉ាឡេស៊ី។

ទន្ទឹមនេះ កាលសម័យនោះ អាស៊ីអាគ្នេយ៍ជាសមរភូមិនៃសង្គ្រាមត្រជាក់ មានន័យថា វាជាទីកន្លែងដ៏ក្តៅគគុកជាងគេបង្អស់មួយនៃជម្លោះមនោគមវិជ្ជា រវាងសហរដ្ឋអាមេរិក សហភាពសូវៀត និងចិន ជម្លោះមនោគមវិជ្ជាដែលស្តែងឡើងតាមរយៈសង្គ្រាមនៅវៀតណាម។ សង្គ្រាមវៀតណាម ដែលកាលណោះបានផ្តើមរីករាលដាលចូលទៅដល់ប្រទេសកម្ពុជានិងឡាវ ពោលគឺពាសពេញឥណ្ឌូចិនតែម្តង។ មិនតែប៉ុណ្ណោះ ទ័ពព្រៃកុម្មុយនិស្តក៏មានសកម្មភាពខ្លាំងក្លាណាស់ដែរនៅប្រទេស ភូមា ថៃ ហ្វីលីពីននិងឥណ្ឌូណេស៊ី ឥណ្ឌូណេស៊ីជាទីដែលឧត្តមសេនីយ៍ស៊ូហារតូ(Suharto) បានវាយបង្ក្រាបក្នុងថ្លុកឈាមពួកសកម្មជនបក្សកុម្មុយនិស្ត ជាហេតុបានបណ្តាលឱ្យមានស្លាប់យ៉ាងតិច៥០០ ០០០នាក់។

នៅក្នុងស្ថានភាពមួយដ៏អាសន្នបែបនេះ បណ្តាប្រទេសអាស៊ីអាគ្នេយ៍ដែលឋិតនៅក្រោមឥទ្ធិពលអាមេរិកាំង រួមមានថៃ ម៉ាឡេស៊ី សិង្ហបុរី ឥណ្ឌូណេស៊ី និងហ្វីលីពីន ដែលមានជម្លោះទឹកដីរវាងគ្នាត្រូវប្រឈមមុខនឹងដំណោះស្រាយបញ្ហាពីរ៖ ទីមួយ គឺត្រូវធ្វើយ៉ាងណាកុំឱ្យសង្គ្រាមកើតឡើងរវាងពួកគេ រីឯទីពីរគឺត្រូវពឹងពាក់សហរដ្ឋអាមេរិកដើម្បីខ្ទប់កុំឥទ្ធិពល កុម្មុយនិស្តរីកធំធាត់នៅក្នុងប្រទេសពួកគេបាន។ អ៊ីចឹងហើយបានជាបណ្តាប្រទេសសម្ព័ន្ធមិត្តទាំង៥របស់អាមេរិកនៅ អាស៊ីអាគ្នេយ៍ គឺថៃ ម៉ាឡេស៊ី សិង្ហបុរី ឥណ្ឌូណេស៊ី និងហ្វីលីពីនបានសម្រេចចិត្តបង្កើតអាស៊ានឡើងនៅឆ្នាំ១៩៦៧។

មែនទែនទៅ នៅឆ្នាំ១៩៦៧នោះ ការទប់ទល់នឹងមនោគមវិជ្ជាកុម្មុយនិស្ត មិនមែនជាគោលដៅផ្លូវការដែលចែងនៅក្នុងសេចក្តីថ្លែងការណ៍រួមរបស់ ប្រទេសស្ថានិកអាស៊ានទាំង៥ទេ។ គោលដៅជាផ្លូវការដែលបានចែង គឺបង្កើនសហប្រតិបត្តិការសេដ្ឋកិច្ចសង្គមកិច្ចនិងវប្បធម៌រវាងបណ្តា ប្រទេសសមាជិកនិង «បង្កើតតំបន់សន្តិភាពមួយដែលមានមូលដ្ឋាននៅលើសេរីភាពនិង អព្យាក្រិតភាព»។

ទោះជាយ៉ាងណាក៏ដោយ គេត្រូវរង់ចាំរហូតដល់ឆ្នាំ១៩៧៦ ទើបឃើញបណ្តាប្រទេសសមាជិកអាស៊ានប្រញាប់រួសរាន់ផ្តល់សន្ទុះថ្មីដល់ អង្គការតំបន់មួយនេះ។ ជាក់ស្តែង នាឱកាសជំនួបកំពូលអាស៊ាននៅបាលី(Bali)ឆ្នាំ១៩៧៦ ប្រទេសថៃ ម៉ាឡេស៊ី សិង្ហបុរី ហ្វីលីពីន និងឥណ្ឌូណេស៊ីបានចុះហត្ថលេខាលើសន្ធិសញ្ញាមិត្តភាពនិង សហប្រតិបត្តិការមួយ ដើម្បីពង្រឹងសាមគ្គីភាពរវាងគ្នា នៅចំពោះមុខការគំរាមកំហែងនៃបណ្តាប្រទេសកុម្មុយនិស្តនៅឥណ្ឌូចិន។ នៅឆ្នាំ១៩៧៦ដដែលនោះ អគ្គលេខាធិការដ្ឋានអចិន្ត្រៃយ៍មួយរបស់អាស៊ានត្រូវបានបង្កើតឡើងនៅ យ៉ារការតា(Jakarta)ប្រទេសឥណ្ឌូណេស៊ី។

មានមូលហេតុមួយសំខាន់ដែលបានជំរុញឱ្យប្រទេសស្ថាបនិកទាំងប្រាំ ផ្តល់សន្ទុះថ្មីដល់អង្គការអាស៊ាន នោះគឺនៅខែមេសាឆ្នាំ១៩៧៥ កងទ័ពកុម្មុយនិស្តវៀតណាមខាងជើងបានចូលកាន់កាប់ទីក្រុងសៃហ្កុង (Saigon) កងយោធាកុម្មុយនិស្តខ្មែរក្រហមបានចូលកាន់កាប់ទីក្រុងភ្នំពេញ និងចលនាកុម្មុយនិស្តប៉ាថេតឡាវ(Pathet Lao)បានឈ្នះសង្គ្រាម នៅប្រទេសឡាវ។

បន្ទាប់មកទៀតនៅឆ្នាំ១៩៧៩ អាស៊ានបានប្រកាន់ជំហរនយោបាយច្បាស់ជាងមុន ក្រោយពីប្រទេសវៀតណាមគាំទ្រដោយសហភាពសូវៀត បានចូលឈ្លានពានប្រទេសកម្ពុជា ផ្តួលរំលំរបបខ្មែរក្រហមដែលរណបចិនកុម្មុយនិស្ត។ ជំហរនយោបាយរបស់អាស៊ានកាលណោះ គឺឋិតនៅខាងសហរដ្ឋអាមេរិក និងនៅខាងចិនដែលបានជួយគាំទ្រខ្មែរក្រហមក្នុងសង្គ្រាមប្រឆាំងនឹង របបហេង សំរិននៅកម្ពុជាដែលទ្រទ្រង់ដោយវៀតណាម និងសហភាពសូវៀត។ គឺនៅក្នុងបរិបទនេះហើយ ដែលប្រទេសថៃបានបើកដៃឱ្យខ្មែរក្រហមប្រើប្រាស់ទឹកដីរបស់គេទុក ធ្វើជាសមរភូមិក្រោយ។ ទន្ទឹមនេះ អាស៊ានបានធ្វើការគាបសង្កត់តាមផ្លូវទូតដើម្បីបង្ខំឱ្យវៀតណាមដក ទ័ពចេញពីកម្ពុជា ។ គឺនៅក្នុងបរិបទនៃអ្វីដែលគេហៅថា សង្គ្រាមឥណ្ឌូចិនលើកទី៣នេះហើយ ដែលអាស៊ានបានទទួលប្រទេសព្រុយណេឱ្យចូលជាសមាជិកនៅឆ្នាំ១៩៨៤៕ ល់នឹងមនោគមវិជ្ជាកុម្មុយនិស្ត។

Sam Rany, Ph.D.

Tuesday 21 August 2012

បង្កើតអាស៊ាននៅឆ្នាំ១៩៦៧ ដើម្បីជាខែលទប់ទល់នឹងមនោគមវិជ្ជាកុម្មុយនិស្ត

No comments:

China's Confucius Institutes flourish in ASEAN after West's freeze-out (西方冷落后中国孔子学院在东盟蓬勃发展)

Translate

Tuesday 21 August 2012

បង្កើត​អាស៊ាន​នៅ​ឆ្នាំ១៩៦៧ ដើម្បី​ជា​ខែល​ទប់ទល់​នឹង​មនោគមវិជ្ជា​កុម្មុយនិស្ត

No comments:

China's Confucius Institutes flourish in ASEAN after West's freeze-out (西方冷落后中国孔子学院在东盟蓬勃发展)

បង្កើតអាស៊ាននៅឆ្នាំ១៩៦៧ ដើម្បីជាខែលទប់ទល់នឹងមនោគមវិជ្ជាកុម្មុយនិស្ត