Children's deaths in Cambodia linked to Hand, Mouth and Foot disease

Monday, 09 July 2012

Bridget Di Certo and Chhay Channyda

 

Doctors have made a breakthrough in their efforts to identify the unknown and deadly illness that has claimed the lives of dozens of Cambodian children over the past four months.

Enterovirus 71, commonly associated with Hand, Foot and Mouth disease, has been singled out by virologists at Institut Pasteur as the explanation of the outbreak, according to emails from the head of the non-profit institute’s virology unit to the Ministry of Health and Kantha Bopha Children’s Hospital doctors sent on Friday and obtained by the Post yesterday.

HFM is endemic in Vietnam and virologists homed in on the EV71 strain after adapting investigative testing to detect recent mutations of the virus that have appeared in Cambodia’s neighbour.

World Health Organization epidemiologist Dr Nima Asgari said the findings had “demystified” the situation, but added that they are “still looking at the clinical picture”.

Institut Pasteur had tested 24 samples and found 15 exhibited EV71.

“[These results will be further investigated] in the next few days, and then we can say whether a significant majority of these patients had EV71,” Asgari said.

WHO country director Dr Pieter Van Maaren said the strain had not been easy to diagnose and that the investigation was ongoing.

“There is no immediate need for a travel advisory, and WHO has not planned anything as of today,” Van Maaren said, qualifying his remarks with the still-evolving understanding of the illness that the WHO and Ministry of Health say has killed 56 children.

However, Kantha Bopha, which first alerted the ministry of the outbreak, said in a statement yesterday that 64 children had died from the illness in their hospitals alone.

“[Children] develop in the last hours of their life a total destruction of the alveolus in the lungs,” founding doctor Beat Richner said of the atypical EV71 symptom in a statement yesterday.

“Still, we have yet to see what is really causing the deadly pulmonary complication and see if a toxic factor is playing a role too,” added Richner, who remains concerned the deaths may be triggered by maltreatment and drug intoxication in private clinics.

Minister of Health Mam Bunheng said that even though EV71 was not a new disease, it had taken officials a while to “investigate thoroughly before we reveal publicly”.

“All people in Cambodian should be aware of good hygiene,” he added.

Ministry of Health officials said yesterday they were continuing to call on families to exercise good hygiene practices and to report all suspicious illness involving fever to hospitals.

“If children get fever and have a skin rash, please send them to hospital,” Ly Sovann, deputy director of the communicable disease department, said.

EV71 can cause severe complications of HFM disease including neurological, cardiovascular and respiratory problems and fatal cases of encephalitis.

No specific anti-viral therapy is available for EV71, however, the risk of infection is lowered significantly with high standards of personal and environmental hygiene, according to information on the virus published on the WHO website.

In 2011, there was an outbreak of HFM disease in Vietnam that had 98 fatalities.

However, that outbreak was associated with 42,673 non-fatal cases, a much lower mortality rate than appears in Cambodia’s outbreak.

WHO’s Asgari said initial reports of outbreaks would be of the sickest people and were bound to appear to have a higher mortality rate.

“Once you find the disease, you can do the investigation in the community and find there is a whole spectrum of the disease,” he said. “There will be milder cases, a bigger denominator with a lower percentage of mortality.”

Asgari said he personally had never heard of EV71 appearing in Cambodia before.

In Cambodia, according the Ministry of Health and the WHO, out of 74 cases, 56 were fatal.

According to Kantha Bopha, the figure is 66 cases, with 64 fatalities.

ASEAN eyes November for anti-nuke treaty as P5 hesitates

Monday, 09 July 2012

Shane Worrell and Bridget Di Certo

 

ASEAN remains hopeful it can still entice the five permanent members of the UN Security Council to sign a regional nuclear-weapon-free agreement after a scheduled signing was postponed on Sunday, a Cambodian foreign ministry spokesman has said.

Four of the “P5” countries – the UK, Russia, France and the US, with the other being China – have expressed reservations about signing a protocol within the Southeast Asia Nuclear Weapon-Free Zone (SEANWFZ) treaty, which was to take place during this week’s ASEAN meetings in the capital.

"Four members of P5 have expressed reservations,” Kao Kim Huorn, secretary of state at the Ministry of Foreign Affairs, said at the Peace Palace today. “Their reservations were quite different. In the case of France, for example, it has to do with self-defence . . . in the case of the [UK], the reservation was to do with . . . development."

Russia had expressed “broader” concerns relating to armed forces, allies, transit and to what extent the protocol was a pact, he said.

Under the treaty, the 10 ASEAN states must not develop, possess or manufacture nuclear weapons. If the UK, Russia, the US, France and China sign the protocol, they would agree not to contribute to any regional member violating the treaty.

Kao Kim Huorn said the four countries’ reservations meant the region now had to look to the next ASEAN Summit in Phnom Penh in November for the outcome it wanted.

“There were possibly three documents to be signed,” he said. “The [SEANWFZ] commission decided to not cancel but postpone until the members and ASEAN were able to work closely with [the five] to resolve the issues.”

“They believe these should all be signed together, back to back. We hope the work can still be completed by November. We are surprised by the last-minute reservations  . . . ASEAN has been working hard for the last 12 years to make this happen," he added.

In his speech to open the 45th ASEAN Foreign Ministers Meeting this morning, Prime Minister Hun Sen said one of the priorities of ASEAN is to maintain regional peace and security.

The SEANWFZ Treaty is one of the “instruments and mechanisms to ensure this could be achieved”, he said.

South China Sea centre of ASEAN talks again

Monday, 09 July 2012

Shane Worrell and Reuters

 

There was a sense of déjà vu at the Peace Palace yesterday as a week of largely closed-door ASEAN meetings kicked off in earnest with the same contentious issue that so dominated April’s ASEAN Summit: a code of conduct for the South China Sea.

Since the South China Sea-dominated talks at the venue three months ago, ASEAN has developed key elements for a COC that would govern the resources-rich waters that China, Taiwan, the Philippines, Malaysia, Brunei and Vietnam claim.

With China present for some of this week’s ASEAN meetings, which include the 45th Foreign Ministers’ Meeting, some are hopeful progress on the issue is imminent.

“Absolutely [this is the week for progress on the COC],” Indonesian Foreign Minister Marty Natalegawa said on Saturday.

“If not now, when?”

Soeung Rathchavy, secretary of state at the Ministry of Foreign Affairs, said China and ASEAN had been informally preparing for COC discussions for some time.

“China [needs to be] involved in the process. We cannot do it without them,” she said.

The precise details of talks are likely to remain hidden – journalists have spent most of the opening three days confined to the venue’s media centre – but questions have been raised over how China’s rivalry with the US, which is also attending, could affect talks.

The US’s recent engagement with ASEAN states, including the Philippines and Vietnam, is seen as a potential source of friction with China.

“Too often in ASEAN, there’s a concern . . . of dangerous strategic competition between the United States and China,” Kurt Campbell, the State Department’s top official for East Asia and the Pacific, said recently.

“It’s our . . . strong determination to make clear we want to work with China.”

Representatives from ASEAN and China met yesterday morning in a closed-door “informal consultation”.

No press conference was given after the meeting and journalists were barred from waiting outside to speak to participants.

Meanwhile, ASEAN ministers said after a Southeast Asian Nuclear-Weapon-Free Zone meeting that a protocol of the similarly named nuclear weapons moratorium, due to be signed on Thursday, would not be signed until later in the year. 

Rainsy campaign ban considered

Monday, 09 July 2012

Meas Sokchea and Joseph Freeman

 

The National Election Committee is considering a new rule that would effectively ban self-exiled opposition leader Sam Rainsy from campaigning for his party from abroad.

The move, coming ahead of parliamentary elections in July next year, could further isolate Rainsy, who lives in France and reaches most of his supporters via the internet or rousing video broadcasts.

NEC Secretary-General Tep Nytha told the Post yesterday that Rainsy is already barred from registering to vote or standing for office because he was convicted of a crime.

In 2010, courts sentenced him in absentia to a total of 12 years for uprooting a post on Cambodia’s border with Vietnam and producing Google maps he used to allege territorial encroachment.

And since he cannot cast a ballot or run for a seat, “do we allow him to propagandise or not?” asked Nytha, who did not say when a decision would be made on the potential ban.

“The experts in our department have been studying this issue, because it is related to the law.”

It is unclear how Rainsy would reach supporters if the ban goes into effect, a task he has already been having trouble with.

During the commune elections last month, he spoke to party members via a video speech broadcast from abroad.

The NEC later fined him US$2,500 for, among other things, using the platform to call Prime Minister Hun Sen a “traitor”.

Sam Rainsy Party spokesman Yim Sovann called the proposal “unacceptable”.

“They should not concentrate on banning Mr Sam Rainsy. Mr Sam Rainsy is not a criminal; he’s a patriot. I appeal to the NEC to suspend this idea.”

Koul Panha, the head of the election monitoring group Comfrel, said the NEC does not have the right to issue such a far-reaching ban.

There were more pressing laws the NEC should look at strengthening, such as the loosely enforced rule prohibiting civil servants and armed forces from campaigning for political parties.

Trade with Vietnam increases

Monday, 09 July 2012

Abe Becker

 

A pledge in mid-June by Cambodia and Vietnam to increase bilateral trade by more than US$2.5 billion by 2015 may lead to decreased trade with Thailand, market analysts have said.

The pledge made by Cambodian Prime Minister Hun Sen and his Vietnamese counterpart Nguyen Tan Dung for $5 billion in total trade between the two nations reflected a similar Sino-Cambodian trade goal set in early April.

Cambodian exports to Vietnam increased more than 57 per cent in the first quarter this year compared to last year, as farmers looked for alternative destinations for products that went to Thailand last year.

The Kingdom’s exports to Vietnam, being primarily agricultural, were worth $201.5 million, up from $127.7 million, between January and March last year, according to data from the Vietnam Trade Office.

Decreasing orders from Thailand this year drove Cambodian farmers to look for new markets, many of which were found in Vietnam, said Chan Nora, Secretary of State at the Ministry of Commerce.

Thai restrictions on Cambodian products such as cassava were also reported this year. Instability in the Cambodian market was caused by the shift to Vietnam, but new trade deals with China are expected to combat the instability, Chan Nora said.

Cambodia’s main exports to Vietnam were seafood, corn, tobacco and rubber.

Cambodia has a very high export potential for Vietnam, but “we must understand consumers’ taste and produce suitable products”, Kao Sieu Luc, general director of Vietnam-owned ABC Bakery, said.

ABC Bakery’s revenue increased more than 40 per cent year-on-year he said.

ABC Bakery plans to build an industrial bakery in Cambodia.

ANZ report shows a vulnerable Cambodia

Monday, 09 July 2012

Don Weinland

 

Cambodia and Thailand’s financial exposure to Europe would make the two counties the most vulnerable regionally, an ANZ Bank report showed.

The Kingdom’s exports and tourism sectors were on increasingly unstable ground as Europe’s debt crisis advanced.

“We look at the 2009 global financial crisis for guidance. Due to its high exposure to [the United States and Europe], Cambodian exports dropped in 2009, as did its real GDP growth,” the report stated. “In short, though the Greater Mekong region is not immune to the currently unfavourable external growth environment, we expect the four economies to perform quite differently in a worst case scenario: growth in Thailand and Cambodia will likely deteriorate the most, whereas Laos will continue to grow strongly.”

Between 2009 and 2011, an average of 27 per cent of Cambodia’s gross domestic product was generated by exports to the United States, the European Union, Japan and China.

Mining, hydropower and construction in Laos will drive its growth this year, which the report projected to be the highest in Asia at 8.3 per cent year-on-year GDP growth.

ANZ’s outlook for Cambodia’s growth, 6.5 per cent, was closely aligned with that of the World Bank and the International Monetary Fund.

Thailand, withe 63 per cent of its GDP generated by exports, was deeply affected by the economic crisis in 2009.

Vietnam was less affected due to a credit boom at the time.

Although its growth will be constrained this year, Vietnam’s rampant inflation looked to be controlled.

គ.ជ.ប.​គ្រោង​បង្កើត​ច្បាប់​មិន​ឲ្យ​ទណ្ឌិត​មាន​សិទ្ធិ​ឃោសនា​បោះ​ឆ្នោត

ដោយ វណ្ណ វិចារ

2012-07-08

គណៈកម្មាធិការ​ជាតិ​រៀបចំ​ការ​បោះ​ឆ្នោត (គ.ជ.ប.) គ្រោង​ស្នើ​សេចក្ដី​ព្រាង​ច្បាប់​បន្ថែម​ទាក់ទង​នឹង​ការ​ឃោសនា​របស់​គណបក្ស​នយោបាយ ដើម្បី​ការពារ​កុំ​ឲ្យ​មេ​គណបក្ស​ដែល​មាន​ឈ្មោះ​ជា​ទណ្ឌិត អាច​មាន​ឱកាស​ឃោសនា​នយោបាយ​បាន។

អគ្គលេខាធិការ​គណៈកម្មាធិការ​ជាតិ​រៀបចំ​ការ​បោះ​ឆ្នោត លោក ទេព នីថា នៅ​ថ្ងៃ​ទី​០៧ ខែ​កក្កដា ឲ្យ​ដឹង​ថា គ.ជ.ប. មាន​គម្រោង​ជំរុញ​ការ​បង្កើត​នីតិវិធី​បន្ថែម​ទៀត ដើម្បី​រារាំង​មិន​ឲ្យ​មេដឹកនាំ​គណ បក្ស​នយោបាយ​ដែល​មាន​ទោស​មាន​សិទ្ធិ​ ឃោសនា​បោះ​ឆ្នោត​អាណត្តិ​ទី​៥ នា​ពេល​ខាង​មុខ។

លោក​បន្ត​ថា គ.ជ.ប. កំពុង​តែ​សិក្សា​ពី​នីតិវិធី​មួយ​ចំនួន​ស្ដីពី​ការ​ឃោសនា​បោះ​ឆ្នោត និង​រង់ចាំ​ពេល​វេលា​បន្ថែម​ទៀត ក្នុង​ការ​សម្រេច​សេចក្ដី​ព្រាង​នេះ៖ «យើងស្ថិត​នៅ​លើ​ការ​ពិនិត្យ​មើល​លើ​មូល ដ្ឋាន​ច្បាប់​ដែល​មាន​ជាក់ស្ដែង រៀបចំ​នីតិវិធី​នេះ​ឲ្យ​ស្រប​នឹង​ស្ថានភាព​ជាក់​ស្ដែង​ក្នុង​សង្គម​កម្ពុជា»។

ទាក់ទង​បញ្ហា​នេះ​អ្នក​នយោបាយ និង​សង្គម​ស៊ីវិល​មួយ​ចំនួន​នៅ​កម្ពុជា រិះគន់​ថា គ.ជ.ប. មាន​គម្រោង​បង្កើត​ច្បាប់​នេះ ដើម្បី​សម្លាប់​ជីវិត​អ្នក​នយោបាយ ជា​ពិសេស​សំដៅ​ទៅ​លោក សម រង្ស៉ី តែម្តង ហើយ​ទង្វើ​នេះ​ធ្វើ​ឡើង​ផ្ទុយ​នឹង​ឆន្ទៈ​ប្រជាធិបតេយ្យ។

មន្ត្រី​អ្នក​នាំ​ពាក្យ​គណបក្ស សម រង្ស៊ី លោក យឹម សុវណ្ណ មាន​ប្រសាសន៍​ថា ស្ថាប័ន គ.ជ.ប. មាន​គម្រោង​បង្កើត​នីតិវិធី​បន្ថែម ដើម្បី​ផ្គាប់​ចិត្ត​គណបក្ស​ប្រជាជន​កម្ពុជា ហើយ​ច្បាប់​ក្រោយ​នេះ​ធ្វើ​ឡើង​ដើម្បី​ប្រឆាំង​ប្រធាន​គណបក្ស សម រង្ស៉ី តែម្ដង។ លោក​អះអាង​ថា ការ​បង្កើត​ច្បាប់​ប្រឆាំង​ទណ្ឌិត​មិន​ឲ្យ​ធ្វើ​ការ​ឃោសនា​បោះ​ឆ្នោត​នេះ នឹង​មិន​ត្រូវ​បាន​អ្នក​ស្នេហា​ប្រជាធិបតេយ្យ​ស្វាគមន៍​ឡើយ។

លោក យឹម សុវណ្ណ បញ្ជាក់​ថា បំណង​កម្ចាត់​លោក សម រង្ស៉ី ចេញ​ពី​ឆាក​នយោបាយ បង្ហាញ​ថា គណបក្ស​កាន់​អំណាច​ខ្លាច​ឥទ្ធិពល​នយោបាយ​របស់​ប្រធាន​បក្ស​ប្រឆាំង៖ «គ.ជ.ប. ត្រូវ​តែ​ធ្វើ​ការ ងារ​ខ្លួន​ប្រកប​ដោយ​ឯករាជភាព​ដើម្បី​ធានា​ថា ការ​មាន​សេរី និង​យុត្តិធម៌ នេះ​ជា​ទង្វើ​យ៉ាង​ច្បាស់​បញ្ជាក់​ថា គណបក្ស​ប្រជាជន​ខ្លាច សម រង្ស៊ី លោក​ប្រធាន​កំពុង​តែ​ស្វះស្វែង​រក​ឥទ្ធិពល​ការទូត ដើម្បី​ឲ្យ​ត្រឡប់​មក​កម្ពុជា​វិញ»។

ទន្ទឹម​នឹង​នេះ​ដែរ ប្រធាន​គណបក្ស​សិទ្ធិ​មនុស្ស លោក កឹម សុខា មាន​ប្រសាសន៍​ថា ការ​បង្កើត​ច្បាប់​នៅ​កម្ពុជា ប្រៀប​ដូច​ជា​ការ​កាត់​ក្បាល​តម្រូវ​មួក បាន​ន័យ​ថា គ.ជ.ប. ធ្វើ​ច្បាប់​នេះ​ដើម្បី​កម្ចាត់​លោក សម រង្ស៊ី។

លោក​កត់​សម្គាល់​ថា កន្លង​មក​មាន​មតិ​ជា​ច្រើន​ចោទ​ថា គ.ជ.ប. បម្រើ​គណបក្ស​កាន់​អំណាច​តែ​មិន​ទាន់​មាន​ភស្តុតាង​ច្បាស់ ប៉ុន្តែ​ទង្វើ​បង្កើត​ច្បាប់​នេះ​ពិត​ជា​ការ​បង្ហាញ​ឲ្យ​ឃើញ​ច្បាស់​ថា គ.ជ.ប. ធ្វើ​ការ​បម្រើ​ឲ្យ​គណបក្ស​ប្រជាជន​ប្រាកដ​មែន៖ «ជា​រឿង​មួយ​ អាម៉ាស់​របស់ គ.ជ.ប. និង​បក្ស​កាន់​អំណាច​ឈ្នះ​ប៉ុណ្ណឹង ហើយ​ក៏​នៅ​តែ​តាម​ផ្ដន្ទា​គេ​ទៀត។ ជា​រឿង​នយោបាយ​សុទ្ធសាធ​ករណី​លោក សម រង្ស៉ី»។

លោក កឹម សុខា បន្ត​ថា គណបក្ស​សិទ្ធិ​មនុស្ស​នឹង​មិន​នៅ​ស្ងៀម​ឡើយ​ចំពោះ​ករណី​នេះ ដោយ​លោក​គ្រោង​នឹង​ចេញ​សេចក្ដី​ថ្លែងការណ៍​រិះគន់​សេចក្ដី​ព្រាង​នោះ​ទៀត​ ផង។

យ៉ាង​ណា​ក៏ដោយ មន្ត្រី​ជាន់​ខ្ពស់​គណបក្ស​ប្រជាជន​កម្ពុជា បាន​បដិសេធ​ថាគណបក្ស​កាន់​អំណាច​ មិន​ស្ថិត​នៅ​ពី​ក្រោយ​គម្រោងការ​បង្កើត​ច្បាប់​ប្រឆាំង​ មេ​បក្ស​ដែល​ជា​ទណ្ឌិត​ទេ។

អ្នក​នាំ​ពាក្យ​ទីស្ដីការ​គណៈរដ្ឋ​មន្ត្រី លោក ផៃ ស៊ីផាន មាន​ប្រសាសន៍​ថា ការ​អនុវត្ត​នីតិវិធី​របស់ គ.ជ.ប. ជា​ផល​ប្រយោជន៍​សកល មិន​មែន​សំដៅ​តែ​ក្រុម​ណា​មួយ ឬ​បុគ្គល​ណា​មួយ​ទេ។ លោក​បន្ត​ថា កន្លង​មក គ.ជ.ប. តែង​តែ​អនុវត្ត​ការងារ​របស់​ខ្លួន​បាន​ត្រឹមត្រូវ ប្រកប​ដោយ​តម្លាភាព ស្រប​តាម​នីតិរដ្ឋ។

លោក ផៃ ស៊ីផាន បញ្ជាក់​ថា តាម​ច្បាប់​ទណ្ឌិត​មិន​អនុញ្ញាត​ឲ្យ​ធ្វើ​នយោបាយ​នោះ​ឡើយ៖ «កាល​ណា​យើង​ប្រើប្រាស់​ពាក្យ​ដើម្បី​បំផ្លាញ គ.ជ.ប. ជា​រឿង​ខុស​ក្នុង​លទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យប្រជាធិបតេយ្យ សំដៅ​មតិ​ភាគ​ច្រើន»។

ទោះ​ជា​យ៉ាង​នេះ​ក្ដី អគ្គលេខាធិការ​គណៈកម្មាធិការ​ជាតិ​រៀបចំ​ការ​បោះ​ឆ្នោត  លោក ទេព នីថា មាន​ប្រសាសន៍​ថា គ.ជ.ប. នឹង​ត្រូវ​រៀបចំ​នីតិវិធី​នោះ​ឲ្យ​ចប់​សព្វគ្រប់​មុន​ថ្ងៃ​ឃោសនា​បោះ​ឆ្នោត​ តំណាងរាស្ត្រ​ឆ្នាំ​២០១៣ ខាង​មុខ ដោយ​យក​ច្បាប់​បោះ​ឆ្នោត​ជា​មូលដ្ឋាន។

លោក ទេព នីថា បញ្ជាក់​ថា ចំពោះ​ពេល​វេលា​ជាក់លាក់​នៃ​ការ​​ចេញ​សេចក្ដី​ព្រាង​នីតិវិធី​បន្ថែម​នេះ មិន​ទាន់​បាន​កំណត់​រួច​រាល់​នៅ​ឡើយ​ទេ៖ «ច្បាប់​បាន​ហាម ពាក់ព័ន្ធ​នឹង​ការ​ឈរ​ឈ្មោះ និង​ការ​ចុះ​ឈ្មោះ​បោះ​ឆ្នោត។ តើ​អ្នក​ទាំង​អស់​នោះ​មាន​សិទ្ធិ​ធ្វើ​ការ​ឃោសនា​បោះ​ ឆ្នោត ឬ​ក៏​អត់ ច្បាប់​មិន​សំដៅ​លើ​នរណា​ទេ សំដៅ​ទូទៅ​តែម្ដង»។

ការ​បោះ​ឆ្នោត​សភា​អាណត្តិ​ទី​៥ នឹង​ប្រព្រឹត្ត​ទៅ​នៅ​ថ្ងៃ​ទី​២៨ កក្កដា ឆ្នាំ​២០១៣ ដោយ​រក្សា​ចំនួន​អាសនៈ ១២៣ ដូច​អាណត្តិ​ទី​៤​ដែរ។ បើ​សិន​ជា​សេចក្ដី​ព្រាង​ហាម​ឃាត់​ទណ្ឌិត​មិន​ឲ្យ​ចូល​រួម​ឃោសនា​ក្លាយ​ជា​ ច្បាប់​មែន​នោះ បាន​ន័យ​ថា លោក សម រង្ស៉ី មិន​អាច​ឃោសនា​តាម​រយៈ​បច្ចេកវិទ្យា វីដេអូ ផ្សាយ​ផ្ទាល់ (Video Conference) បាន​ដូច​មុន​ទេ។

ប្រធាន​គណៈកម្មាធិការ​អព្យាក្រឹត និង​យុត្តិធម៌​ដើម្បី​បោះ​ឆ្នោត​ដោយ​សេរី និង​ត្រឹមត្រូវ​នៅ​កម្ពុជា ឬ​អង្គការ និកហ្វិច (NICFEC) លោក​បណ្ឌិត ហង្ស ពុទ្ធា មាន​ប្រសាសន៍​ថា លោក​មិន​គាំទ្រ​ចំពោះ​ការ​រៀបចំ​ច្បាប់​ដែល​រៀបចំ​ឡើង​សំដៅ​គោលដៅ​នយោបាយ​ ឡើយ។

លោក​ពន្យល់​ថា មិន​ជា​ការ​ចាំបាច់​ទេ​ចំពោះ​ការ​រៀបចំ​នីតិវិធី​ថ្មី​សំដៅ​រារាំង​ទណ្ឌិត​មិន​ឲ្យ​ឃោសនា​​បោះ​ឆ្នោត​នោះ៖ «បើ ​សិន​ជា​សិក្សា​ច្បាប់​នៅ​ប្រទេស​ផ្សេង ដូច​ជា​នៅ​ថៃ ថាក់ស៊ីន តុលាការ​កាត់​ទោស​ហើយ​នៅ​តែ​អាច​ជួប​អ្នក​គាំទ្រ​ខ្លួន​តាម​វីដេអូ ខនហ្វើរិន ដូច​នេះ​វា​មិន​ចាំបាច់​មាន​នីតិវិធី​បន្ថែម​ នេះ​ទេ»។

ប្រធាន​គណបក្ស​ប្រឆាំង សម រង្ស៉ី លោក សម រង្ស៉ី បាន​និរទេស​ខ្លួន​ទៅ​ក្រៅ​ប្រទេស​បន្ទាប់​ពី​ដក​តម្រុយ​បង្គោល​ព្រំដែន​ កម្ពុជា-​វៀតណាម កាល​ពី​ឆ្នាំ​២០១០ នៅ​ខេត្ត​ស្វាយរៀង។

សាលាឧទ្ធរណ៍​នៅ​ថ្ងៃ​ទី​២០ ខែ​កញ្ញា ឆ្នាំ​២០១១ បាន​សម្រេច​​ផ្តន្ទា​ទោស​​កំបាំង​មុខ​​លោក សម រង្ស៊ី ដោយ​​បន្ថយ​ទោស​​ដាក់​​ពន្ធនាគារ​ពី ១០​ឆ្នាំ មក​​ត្រឹម ៧​​ឆ្នាំ និង​​ពិន័យ​​ជា​​ប្រាក់​​សរុប​​ចំនួន​ ៦៣​លាន​​រៀល​ ពី​​បទ​​ក្លែង​បន្លំ​​ឯកសារ​​ផែនទី​​ព្រំដែន​​កម្ពុជា-​វៀតណាម និង​បទ​​ញុះញង់ មាន​ន័យ​ថា លោក សម រង្ស៉ី ក្លាយ​ជា​ទណ្ឌិត។

រាល់​ការ​ជួបជុំ​សមាជិក​ម្តងៗ ជា​ពិសេស​ពេល​ឃោសនា​បោះ​ឆ្នោត​ឃុំ​សង្កាត់ អាណត្តិ​ទី​៣ កន្លង​ទៅ លោក សម រង្ស៉ី តែង​ប្រើប្រាស់​ប្រព័ន្ធ​ទំនាក់​ទំនង​អេឡិចត្រូនិក វីដេអូ ខនហ្វើរិន ដើម្បី​ទាក់ទង​ទៅ​កាន់​សមាជិក​របស់​ខ្លួន។

ច្បាប់​ស្ដីពី​ការ​បោះ​ឆ្នោត​ជ្រើសរើស​តំណាងរាស្ត្រ មាត្រា​ទី​៣៤ ថ្មី​ចែង​ថា ចំពោះ​ជន​ណា​ដែល​ត្រូវ​បាន​តុលាការ​ផ្ដន្ទាទោស​ដាក់​ពន្ធនាគារ​ពី​បទ​ ឧក្រិដ្ឋ ឬ​បទមជ្ឈិម ហើយ​មិន​ទាន់​មាន​នីតិសម្បទា​ឡើង​វិញ គឺ​គ្មាន​សិទ្ធិ​ឈរ​ឈ្មោះ​ជា​បេក្ខភាព​តំណាងរាស្ត្រ​បាន​ទេ។ ចំពោះ​ការ​ឃោសនា​បោះ​ឆ្នោត​វិញ មិន​ទាន់​មាន​ច្បាប់​ណា​មួយ​ហាម​ប្រាម​ចំពោះ​នីតិបុគ្គល ឬ​ទណ្ឌិត​នោះ​ឡើយ៕

វៀតណាម​កុម្មុយនិស្ត​៖ «លទ្ធិ​ប្រជាធិបតេយ្យ»​ដឹកនាំ​ដោយ​គណបក្ស​តែ​មួយ​

ដោយ តាន់ ហ្សង់-ហ្វ្រង់ស្វ័រ

 

ថ្ងៃ​​នេះ​​ ហ្សង់-ហ្វ្រង់ស័រ​ តាន់​សូម​​បន្ត​​ចាប់​​អារម្មណ៍​​ទៅ​​លើ​​ភូមិ​សាស្ត្រ​នយោបាយ​​នៃ​​ភូមិភាគ ​​អាស៊ី​​អាគ្នេយ៍​​ត​​ទៅ​​ទៀត​​ ដោយ​​សូម​​លើក​​ឡើង​​អំពី​​របប​​កុម្មុយនិស្ត​​វៀតណាម។ ​ជិត​​​៤០​​ឆ្នាំ​​ កន្លង​​មក​​ហើយ​​​ដែល​​វៀតណាម​​ខាង​​ជើង​​និង​​វៀតណាម​​ខាង​​ត្បូង បាន​​ បង្រួប​​បង្រួម​​គ្នា​​ទៅ​​ជា​​ប្រទេស​​តែ​​មួយ​​ដែល​​ដឹក​នាំ​​ដោយ​​គណបក្សកុម្មុយនិស្ត​។​ ទោះ​បី​​ជា​​បាន​​និង​​កំពុង​​បន្ត​​ធ្វើ​​សេរីកម្ម​​សេដ្ឋកិច្ច​​ តាំង​ពី​​ឆ្នាំ​​១៩៨៦​​មក​​ក្តី​​ ក៏​​វៀតណាម​​ដែល​​​យក​​តម្រាប់​​តាម​​ប្រទេស​​ចិន​​ នៅ​​តែ​​ជា​​ប្រទេស​​កាន់​​អំណាច​​ផ្តាច់ការ​​ក្នុង​​ពេល​​បច្ចុប្បន្ន។​

ក្រោយ​បន្ទាប់​ពី​ទីក្រុងសៃហ្កុង(Saigon) បាន​ធ្លាក់នៅ​ខែ​មេសា​ឆ្នាំ​ ១៩៧៥​ វៀតណាម​ខាង ជើង​និង​វៀតណាម​ខាងត្បូង​ត្រូវ ​បាន​បង្រួប​បង្រួម​គ្នាទៅ​ជា​ប្រទេស​តែ​មួយ ​វិញ​ដែល​ក្លាយ​ជា​របប​កុម្មុយ និស្ត​ផ្តាច់ការ ក្រោម​ឈ្មោះ​ថា​សាធារណរដ្ឋ​សង្គមនិយម​វៀតណាម​។

ឥឡូវ​នេះ​ ជិត៤០​ឆ្នាំ​ក្រោយ​មក ជា​ផ្លូវការ​ទីក្រុង​ហាណូយ ​(Hanoi)​ ចាត់​ទុក​របប​នយោបាយ​នៃ​ប្រទេស​ខ្លួន​ថា ​ជា​"លទ្ធិ​ប្រជាធិបតេយ្យ ដឹក​នាំ​ដោយ​គណបក្ស​តែ​មួយ" នោះ គឺ​គណបក្ស​កុម្មុយ និស្ត​វៀតណាម​។ រដ្ឋា​ភិបាល​ពន្យល់ថា ​ខ្លួន​កំពុង​ប្រឹង​ប្រែង​ធ្វើ​ឲ្យ​លទ្ធិ​ប្រជាធិបតេយ្យ​រីក​ចំរើន​សន្សឹមៗ​ ទៅ​មុខ​ដោយ​សន្តិវិធី​។

នៅ​ក្នុង​ន័យ​នេះ​ អាជ្ញាធរ​អះអាង​ថា នៅ​ពេល​បោះ​ឆ្នោត​សភា​ម្តងៗ តែង​តែ​មាន​តំណាង​រាស្រ្ត​មួយ​ចំនួន​ ដែល​មិន​មែន​ចេញ​មក​ពី​ជួរ​គណបក្ស​កុម្មុយនិស្ត​។ ជាក់ស្តែង​ វា​មាន​អ៊ីចឹង​មែន​បេក្ខជន​មិន មែន​កុម្មុយនិស្ត​ក្នុង​ពេល​បោះ​ឆ្នោត​ឆ្នាំ​ ២០០៧ ក៏​ដូច​ក្នុង​ពេល​បោះ​ឆ្នោត​ឆ្នាំ​២០១១​ដែរ។

ក៏​ប៉ុន្តែ​ ការ​ពិត​ទាំងស្រុង វា​មិន​ដូច​មាត់​រដ្ឋា​ភិបាលថា​នោះ​ឡើយ​។ អ្នក​ដែល​មិនមែន​កុម្មុយនិស្ត​ ​អាច​ឈរ​ឈ្មោះ​បោះ​ឆ្នោត​បាន​ លុះ​ត្រា​តែ​អ្នក​នោះ​ជា​បេក្ខជន​ឯកឯង​ គ្មាន​អង្គការ​នយោបាយ​ សង្គម​ឬ​សាសនា​ នៅ​ពី​ក្រោយ​។ យ៉ាប់​ជាង​នេះ​ទៅ​ទៀត​ បេក្ខភាព​នៃ​បណ្តា​ជន​ឯករាជ្យ​​ទាំង​អស់​នោះ​ ត្រូវ​ឆ្លង​កាត់​មុខ​អាជ្ញាធរ​មូលដ្ឋាន​ រួច​ហើយ​មុខ​អាជ្ញាធរ​ថ្នាក់​ជាតិ​។

ជា​ទូទៅ​ បេក្ខភាព​ច្រើន​សន្ធឹក​សន្ធាប់​ណាស់​ត្រូវ​បាន​ច្រាន​ចោល​ ក្រោម​លេស​ថា​ ជា​ការ​គំរាម​កំហែង​ដល់​សណ្តាប់​ធ្នាប់​សាធារណៈ។

ក្រោម​លេស​ថា​ជា​ការ​គំរាមកំហែង​សណ្តាប់​ធ្នាប់​សាធារណៈ​  អាជ្ញាធរ​វៀតណាម​ ចាប់​សកម្មជន​​ប្រជាធិបតេយ្យ​ និង​សកម្មជន​សិទ្ធិ​មនុស្ស​ញាត់​បញ្ចូលគុក​ ធ្វើ​ទុក្ខ​បុកម្នេញ​ទៅ​លើ​ជនជាតិ​ភាគ​តិច​ ទៅ​លើ​ប្រមុខ​ពុទ្ធ​សាសនា​ និង​ប្រមុខ​គ្រិស្តសាសនា​។ មិន​ត្រឹម​តែ​គ្មាន​សេរីភាព​​សាសនា​ប៉ុណ្ណោះ​ទេ​ សូម្បី​តែ​សេរីភាព​សារពត៌មាន​ក៏​គ្មាន​ដែរ​។ ជាក់ស្តែង នៅ​ក្នុង​របាយ​ការណ៍​ឆ្នាំ​២០០៨​របស់​ខ្លួន​ អង្គការ​អ្នក​សារពត៌មាន​គ្មាន​ព្រំ​ដែន​ បាន​សរសេរ​ជា​អាទិ៍​ថា"នគរបាល​នយោបាយ​ នៅ​វៀត​ណាម​ បាន​ចាត់​វិធានការ​ប្រឆាំង​នឹង​ការ​បោះពុម្ភ​ផ្សាយ​ផ្សេងៗ​​របស់​ពួក​អ្នក​ ជំទាស់​។ អ្នក​កាសែត​ម្នាក់ និង​ពួក​អ្នក​សរសេរ​អត្ថបទ​ប្រឆាំង​នឹង​រដ្ឋាភិបាល​​ តាមអ៊ីនធ័រណែត​ ចំនួន​ជាង​១០​នាក់​ ត្រូវ​បាន​កាត់ទោស​ឲ្យ​ជាប់​ពន្ធនាគារ​ ហើយ​អ្នក​កាសែត​បារាំង​ម្នាក់​ធ្វើ​ការ​ឲ្យ​វិទ្យុ​ប្រឆាំង​មួយ​ ត្រូវ​បាន​ចាប់​ខ្លួន​ ក្នុង​បទ​ភេរវកម្ម។"

និយាយ​រួម ប្រព័ន្ធ​នយោបាយ​នៃ​ប្រទេស​វៀតណាម​មាន​មូលដ្ឋាន​នៅ​លើ​អំណាច​នៃ​បក្ស​ កុម្មុយនិស្ត។ គឺ​គណៈកម្មាធិការ​មជ្ឈិម​និង​ការិយាល័យ​នយោបាយ​នៃ​បក្ស​ជា​អ្នក​អនុម័ត​រាល់ ​សេចក្តី​សម្រេចចិត្ត​សំខាន់ៗ។ បក្ស​កុម្មុយនិស្ត​វៀតណាម​មាន​វត្តមាន​នៅ​គ្រប់​ជាន់​ថ្នាក់​និង​គ្រប់​ទី​ កន្លែង ពី​រដ្ឋបាល​ជាតិ​និង​មូលដ្ឋាន ពី​កងទ័ព​និង​នគរបាល រហូត​ទៅ​ដល់​សាលា​រៀន​និង​សហគ្រាស​រដ្ឋ​ឬ​ឯកជន។

*

ផ្ទុយ​ទៅ​វិញ​ នៅ​លើ​វិស័យ​សេដ្ឋកិច្ច ​វៀតណាម​យក​តម្រាប់​តាម​ចិន​ដោយ​បាន​បោះ​បង់​ចោល​ សេដ្ឋកិច្ច​​ផែនការ​បែរ​ទៅ​រក​សេដ្ឋកិច្ច​ទី​ផ្សារ​និង​បើក​ចំហ​ប្រទេស​ ដើម្បី​ទទួល​វិនិយោគ​បរទេស។​

ថ្នាក់​ដឹក​នាំ​វៀតណាម​ បាន​ផ្តើម​ធ្វើ​សេរីកម្ម​សេដ្ឋកិច្ច​នៅ​ឆ្នាំ​១៩៨៦​។ កាល​នោះ​ ទី​ក្រុង​ហាណូយ​បាន​អនុម័ត​ច្បាប់​មួយ​ចំនួន​ បានអនុញ្ញាត​ឲ្យ​មានវិនិយោគ​បរទេស​ជា​លើក​ទី​មួយ​បង្អស់​។ គឺ​ជា​ការ​ផ្តើម​ឡើង​នៃ​នយោបាយ​doi moi ដែល​គេ​អាច​បក​ប្រែ​ថា​ជា​ កំណែ​ទម្រង់​ ឬ​ការ​​ផ្លាស់ប្តូរ​ឲ្យ​បាន​ប្រសើរ​ឡើង​​ស្រដៀង​គ្នា​នឹង​ពាក្យ​  Perestroïka នៅ​សហភាព​សូវៀត​សម័យ​​​លោក ​Gorbatchev​។

ក្រោយ​មក​ទៀត​ នៅ​ឆ្នាំ​១៩៩១​ ថ្នាក់​ដឹក​នាំ​វៀតណាម​ បាន​ផ្តើម​ធ្វើ​សេរីកម្ម​នៅ​លើ​វិស័យ​កសិកម្ម។​ ដី​ធ្លី​លែង​ជា​កម្មសិទ្ធិ​របស់​សមូហភាព។​ រដ្ឋាភិបាល​ទទួល​ស្គាល់​វិស័យ​ឯកជន​ និង​ធ្វើ​កំណែ​ទម្រង់​ក្រុមហ៊ុន​រដ្ឋ​។ នយោបាយ​doi moi បាន​នាំ​មក​យ៉ាង​លឿន​រហ័ស​ នូវ​លទ្ធផល​ល្អ​ហួស​ការ​ស្មាន​ និង​គួរ​ឲ្យ​ភ្ញាក់​ផ្អើល​ជា​ទី​បំផុត​។ នៅ​ចុង​ទសវត្សរ៍​ទី​៩០​ វៀតណាម​ដែល​ជា​ប្រទេស​ក្រ​គ្មាន​អង្ករ​ច្រក​ឆ្នាំង​ បាន​ក្លាយ​ជា​ប្រទេស​លក់​អង្ក​រចេញ​ទៅ​ក្រៅ​លំដាប់​ថ្នាក់​លេខ​មួយ​​ នៅ​ក្នុង​ពិភព​លោក​។ នៅ​ឆ្នាំ​១៩៩៥​ វៀតណាម​ក្លាយ​ជា​សមាជិក​នៃ​អាស៊ាន​ មាន​ទំនាក់​ទំនង​ទូត​ឡើង​វិញ​ជា​មួយ​សហរដ្ឋ​អាមេរិក​ ដែល​បាន​សម្រេច​ឈប់​ដាក់​ទណ្ឌកម្មសេដ្ឋកិច្ច​ទៅ​លើ​ប្រទេស​អតីត​សត្រូវ​មួយ​ នេះ​របស់​ខ្លួន​ នៅ​ឆ្នាំ​១៩៩៤​។

ជា​ការ​ពិត​ណាស់​ដែល​ថា​ សេរីកម្ម​សេដ្ឋកិច្ច​នៅ​វៀតណាម​ មិន​បាន​នាំ​មក​ទន្ទឹម​គ្នា​នូវ​ប្រជាធិ បតេយ្យូបនីយកម្ម​នៃ​ប្រទេស​។ ក៏​ប៉ុន្តែ​ក្រុម​អ្នក​សង្កេតការណ៍​ អះអាង​ថាសព្វ​​ថ្ងៃ​នៅ​​​​​ផ្ទៃ​​ក្នុង​គណ បក្ស​កុម្មុយនិស្ត​វៀតណាម​ មាន​ការ​តស៊ូ​មតិ​យ៉ាង​ផុសផុល​ ជុំ​វិញ​ប្រធាន​រឿង​ពីរ​។ ប្រធាន​រឿង​ទី​មួយ​គឺ​ការ​ចាំ​បាច់​ក្នុងការបង្កើត​ឲ្យ​មាន​អង្គការ​មួយ​ ចំនួន​ដែល​មិន​អាស្រ័យ​​នឹង​​បក្ស​កុម្មុយនិស្ត​ដូច​យ៉ាង​អង្គការ​ប្រយុទ្ធ​ប្រឆាំង​នឹង​អំពើ​ពុក​រលួយ​ជា​ដើម​។

គោល​ដៅ​ គឺ​ធ្វើ​យ៉ាង​ណា​ដើម្បី​ឲ្យ​មាន​បណ្តើរៗ​ ស្ថាប័ន​ឯករាជ្យ​ដែល​អាច​ទប់​កម្លាំង​ខ្លាំង​ជ្រុល​​របស់​គណបក្ស​​​ កុម្មុយនិស្ត​ ពីព្រោះ​ពិភព​លោក​ដែល​ផ្លាស់​ប្តូរ​ ទាមទារ​ឲ្យ​មាន​ការ​ផ្លាស់ប្តូរ​ដែរ​នៅ​ក្នុង​ប្រទេស​វៀតណាម​។

ប្រធាន​រឿង​ទី​ពីរ​នៃ​ការ​តស៊ូ​មតិ​នៅ​ក្នុង​ផ្ទៃ​ក្នុង​បក្ស​កុម្មុយនិស្ត​ វៀតណាម​សព្វ​ថ្ងៃ​គឺ​ការ​រៀប​ចំ​ឲ្យ​​មាន​ តុល្យភាព​ល្អ​ រវាង​ចរន្ត​ពួក​កុម្មុយនិស្ត​ខាង​ត្បូង​ និងចរន្ត​ពួក​កុម្មុយនិស្ត​ខាង​ជើង​។ គួរ​បញ្ជាក់​ថា នៅ​ឆ្នាំ​១៩៧៥​ ក្រោយ​ពេល​ដែល​ទី​ក្រុង​សៃហ្កុងបាន​ធ្លាក់​ ពួក​កុម្មុយនិស្ត​ដែល​បាន​បង្កប់​ខ្លួន​នៅ​វៀត ណាម​ខាងត្បូង​បាក់​កម្លាំង​ ទន់ខ្សោយ​ខ្លាំង​។ មូលហេតុ​ទី​មួយ​គឺបណ្តាល​​​មក​ពី​ក្នុង​ចន្លោះ​ឆ្នាំ​១៩៦៨​ និង​ឆ្នាំ​១៩៧៥​ ពួក​កុម្មុយនិស្ត​បង្កប់​ខ្លួន​ នៅ​វៀតណាម​ខាង​ត្បូង​ បាន​ស្លាប់​អស់​ច្រើន​។

ឯ​មូល​ហេតុ​ទី​ពីរ​ គឺ​បណ្តាល​មក​ពី​ ការ​បង្រួបបង្រួម​យ៉ាង​លឿន​រហ័ស វៀតណាម​​ខាងត្បូង​និង​វៀតណាម​ខាងជើង​ទៅ​ជា​ប្រទេស​តែ​មួយ​និង​ការ​លាត​ សន្ធឹង​របៀប​គ្រប់គ្រង​ប្រទេស​តាម​បែប​កុម្មុយនីស្ត​ ពី​ខាង​ជើង​មក​ខាង​ត្បូង​ ធ្វើ​ឲ្យ​ចរន្ត​ពួក​កុម្មុយនិស្ត​ខាង​ជើង​ មាន​ឥទ្ធិពល​ខ្លាំង​ជាង​ ចរន្ត​ពួក​កុម្មុយនិស្ត​ខាង​ត្បូង​។

ក៏ប៉ុន្តែ នៅ​ដើម​សតវត្សរ៍​ទី​២១​នេះ​ សេដ្ឋកិច្ច​មាន​តម្លៃ​ជាង​មនោគមវិជ្ជា​ បាន​ន័យ​ថា​តំបន់​ប៉ែក​​ខាង​ត្បូង​ ជា​ពិសេស​ទី​ក្រុង​សៃហ្កុង​ដែល​ជា​ក្បាល​ម៉ាស៊ីន​សេដ្ឋកិច្ច​កំពុងស្គាល់ការ អភិវឌ្ឍន៍​លឿន​ជាង​តំបន់​ប៉ែក​ខាង​ជើង​ ជា​ហេតុ​ធ្វើ​ឲ្យ​ចរន្ត​ពួក​កុម្មុយនិស្ត​ខាង​ត្បូង​ មាន​ទឹក​មាត់​ប្រៃ​ឡើង​វិញ​។

លើស​ពី​នេះ​ទៅ​ទៀត​ ប្រជាជន​វៀតណាម​នៅ​បរទេស​ កូន​ចៅ​របស់​ជនភៀស​ខ្លួន​ Boat people ដែល​បាន​រៀន​សូត្រ​នៅ​អាមេរិក​ឬ​នៅ​អឺរ៉ុប​ ត្រឡប់​ចូល​មក​ក្នុង​មាតុ​ប្រទេស​វិញ​ ជា​ពិសេស​មករស់​នៅ​ទីក្រុង​សៃហ្កុង​ និង​រក​ស៊ី​មាន​បាន​ ក្លាយ​ជា​តួអង្គ​សេដ្ឋកិច្ច​សំខាន់ៗ​ ដែល​ពី​អំណើះ​ត​ទៅ​ គណ បក្ស​កុម្មុយនិស្ត​វៀតណាម​ ត្រូវ​តែ​យក​ចិត្ត​ទុក​ដាក់​៕