Wednesday, 22 August 2012

Professional skills needed for ASEAN 2015

Statistics reveal job risks for beer promoters

Exam cheating rampant: report in Cambodia

120822_05 

A recent study showed that about 55 per cent of students used their mobile phones to cheat in high-school exams. Photograph: Will Baxter/Phnom Penh Post

អំពើ​ពុករលួយ​នៅ​តែ​កើត​មាន​ខ្លាំង​ក្លា​ក្នុង​ពេល​ប្រឡង​បាក់​ឌុប​ឆ្នាំ​នេះ



Tuesday, 21 August 2012

Facebook Inc នឹង​ប្រឈម​សម្ពាធ​កាន់​តែ​ខ្លាំង​ថែម​ទៀត

រដ្ឋាភិបាល​ភូមា​បាន​សម្រេច​លុបចោល​ការ​ត្រួតពិនិត្យ​លើ​បណ្តាញ​សារព័ត៌មាន

ដោយ គួច គន្ធារ៉ា

នៅ​ប្រទេស​ភូមា រដ្ឋាភិបាល​ភូមា​បាន​សម្រេច​លុបចោល​ការ​ត្រួតពិនិត្យ​លើ​បណ្តាញ​សារព័ត៌មាន។ ចាប់​ពី​ពេល​នេះ​ត​ទៅ គ្រប់​សារព័ត៌មាន និង​ទស្សនាវដ្តី​ទំាង​អស់​មិន​ចំា​បាច់​បញ្ជូន​អត្ថបទ​ទាក់ទង​នឹង​រឿង​ នយោបាយ និង​សាសនា​ទៅ​ឲ្យ​គណៈកម្មាធិការ​ត្រួតពិនិត្យ​ដើម្បី​សុំ​ការ​អនុញ្ញាត​ បោះផ្សាយ​ដូច​មុន​ទៀត​ឡើយ។ តែ​គេ​ត្រូវ​រង់ចំា​មើល​ថា តើ​វិធានាការ​នេះ​នឹង​ត្រូវ​គេ​យក​ទៅ​អនុវត្ត​ឲ្យ​បាន​ត្រឹមត្រូវ​ដែរ ឬ​ទេ។ ថ្មីៗ​នេះ រដ្ឋាភិបាល​បាន​សម្រេច​ព្យួរ​ការ​ផ្សាយ​របស់​ទស្សនាវដ្តី​ប្រចំា​សប្តាហ៍​ ចំនួន​ពីរ។ ឃើញ​ថា នេះ​គឺ​ជា​កាយវិការ​មួយ​ដែល​បាន​បង្ហាញ​ថា រដ្ឋអំណាច​នៅ​មិន​ទាន់​បាន​ត្រៀម​ខ្លួន​ដើម្បី​បញ្ឈប់​ការ​ត្រួតពិនិត្យ​ ទំាង​ស្រុង​លើ​បណ្តាញ​សារព័ត៌មាន​ក្នុង​ស្រុក​ទេ។
តាម​ទ្រឹស្តី គ្មាន​ទៀត​ឡើយ ការ​ត្រួតពិនិត្យ​លើ​បណ្តាញ​សារព័ត៌មាន​នៅ​ក្នុង​ប្រទេស​ភូមា មាន​ន័យ​ថា អ្នក​កាសែត​អាច​ចុះ​ផ្សាយ​គ្រប់​អត្ថបទ​ពាក់ព័ន្ធ​នឹង​រឿង​នយោបាយ និង​សាសនា​ដោយ​មិន​ចំា​បាច់​សុំ​ការ​អនុញ្ញាត​ពី​រដ្ឋាភិបាល​ទេ។ គួរ​ជម្រាប​ជូន​ថា មក​ទល់​ពេល​នេះ មុន​នឹង​បោះផ្សាយ​អត្ថបទ​អ្វី​មួយ ពិសេស​អត្ថបទ​ដែល​ពាក់ព័ន្ធ​នឹង​រឿង​នយោបាយ និង​សាសនា អ្នក​កាសែត​ចំាបាច់​ត្រូវ​តែ​បញ្ជូន​អត្ថបទ​របស់​ខ្លួន​ទៅ​ឲ្យ​ គណៈកម្មាធិការ​ត្រួតពិនិត្យ ជាមុន​សិន។ បន្ទាប់​ពី​គណៈកម្មាធិការ​ត្រួតពិនិត្យ​ធ្វើ​ការ​កែសម្រួល​រួច​ហើយ ទើប​អ្នកកាសែត​អាច​យក​អត្ថបទ​របស់​ខ្លួន​ទៅ​ចុះ​ផ្សាយ​បាន។

ជាមួយ​នឹង​វិធានការ​ថ្មី​នេះ រដ្ឋាភិបាល​ទីក្រុង​ណៃពីដ៏​មិន​បាន​រំលាយ​គណៈកម្មាធិការ​ត្រួតពិនិត្យ​ចោល​ ទេ ក៏​ប៉ុន្តែ គណៈកម្មាធិការ​នេះ​នឹង​លែង​ធ្វើ​ការងារ​ត្រួតពិនិត្យ​លើ​សារព័ត៌មាន​ដូច​មុន ​ទៀត​ឡើយ។ តែ​ទន្ទឹម​គ្នា​នេះ រដ្ឋាភិបាល​បាន​បង្កើត​ចេញ​នូវ​ក្រុមប្រឹក្សា​សារព័ត៌មាន​ភូមា​មួយ។ ក្រុមប្រឹក្សា​នេះ​មាន​តួនាទី​ជា​អ្នក​សិក្សា​លើ​គ្រប់​បញ្ហា​ដែល​ជាប់​ ពាក់ព័ន្ធ​នឹង​សារព័ត៌មាន។

យ៉ាង​ណា​ក៏​ដោយ ក្រុម​អ្នកកាសែត​ភូមា​នៅ​មិន​ទាន់​ហ៊ាន​សម្តែង​ការ​ត្រេកត្រអាល​របស់​ខ្លួន​ នៅ​ឡើយ​ទេ ដោយ​ពួក​គេ​រង់ចំា​មើល​ការ​អនុវត្តន៍​ជាក់ស្តែង​របស់​រដ្ឋាភិបាល​ជាមុន​សិន។ គួរ​រម្លឹក​ជូន​ថា ការ​ពី​ចុង​ខែ​កក្កដា​កន្លង​ទៅ មាន​ទស្សនាវដ្តី​ប្រចំាសប្តាហ៍​ចំនួន​ពីរ​បាន​ត្រូវ​រដ្ឋអំណាច​ផ្អាក​ សកម្មភាព​មួយ​រយៈ បន្ទាប់​ពី​បាន​ចុះ​ផ្សាយ​អត្ថបទ​របស់​ខ្លួន ដោយ​មិន​បាន​បញ្ជូន​អត្ថបទ​ទៅ​ឲ្យ​គណៈកម្មាធិការ​ត្រួតពិនិត្យ​ជាមុន។ តែ​បន្ទាប់​ពី​មាន​ការ​តវ៉ា​ប្រឆំាង​ពី​សំណាក់​ក្រុម​អ្នកកាសែត​មក ទើប​រដ្ឋាភិបាល​អនុញ្ញាត​ឲ្យ​ទស្សនាវដ្តី​ប្រចំាសប្តាហ៍​ទំាង​ពីរ​នោះ​មាន​ ដំណើរការ​ជា​ធម្មតា​ឡើង​វិញ។

ម្យ៉ាង​ទៀត អ្នក​កាសែត​ភាគច្រើន​បាន​យល់​ឃើញ​ថា ក្រុមប្រឹក្សា​សារព័ត៌មាន​ភូមា​ដែល​ទើប​បង្កើត​ឡើង ដោយ​មាន​សមាជិក​តែងតំាង​ដោយ​រដ្ឋាភិបាល និង​ដឹក​នំា​ដោយ​អតីត​ចៅក្រម​នោះ នឹង​គ្មាន​ឯករាជ្យ​ទេ៕

បង្កើត​អាស៊ាន​នៅ​ឆ្នាំ១៩៦៧ ដើម្បី​ជា​ខែល​ទប់ទល់​នឹង​មនោគមវិជ្ជា​កុម្មុយនិស្ត

ដោយ តាន់ ហ្សង់-ហ្វ្រង់ស្វ័រ
 
ថ្ងៃ​នេះ​ហ្សង់-ហ្វ្រង់ស័រ តាន់ បន្ត​លើក​ឡើង​អំពី​ភូមិសាស្រ្ត​នយោបាយ​នៃ​អាស៊ី​អាគ្នេយ៍​ត​ទៅ​ទៀត ដោយ​សូម​ផ្តើម​សិក្សា​ទៅ​លើ​សមាគម​ប្រជាជាតិ​អាស៊ី​អាគ្នេយ៍​ហៅ​កាត់​ថា​ អាស៊ាន។ កាល​ពី​៤៥​ឆ្នាំ​មុន គឺ​នៅ​ឆ្នាំ​១៩៦៧ អាស៊ាន​ត្រូវ​បាន​បង្កើត​ឡើង ដើម្បី​ជា​ខែល​ទប់ទបើ​ងាក​ក្រោយ ពិនិត្យ​មើល​ប្រវត្តិ​៤៥​ឆ្នាំ​របស់​សមាគម​ប្រជាជាតិ​អាស៊ី​អាគ្នេយ៍ ហៅ​កាត់​ថា​អាស៊ាន គេ​នឹង​យល់​ច្បាស់​ភ្លាម​ថា ការ​ចាប់​បដិសន្ធិ​ឡើង​នៃ​អង្គការ​តំបន់​មួយ​នេះ​នៅ​ឆ្នាំ​១៩៦៧ ស្តែង​ឱ្យ​ឃើញ​នូវ​ភាព​ប្រេះឆា​ខ្លាំង​មែនទែន​នៃ​ភូមិភាគ​អាស៊ី​អាគ្នេយ៍​ សម័យ​នោះ។

នៅ​ក្នុង​ទសវត្សរ៍​ទី​៦០ មាន​អធិករណ៍​ស្មុគស្មាញ​ខ្លាំង​ណាស់ រវាង​បណ្តា​ប្រទេស​អាស៊ី​អាគ្នេយ៍​ដែល​ជា​កោះ។ ជាក់​ស្តែង ប្រទេស​ម៉ាឡេស៊ី​មាន​ទំនាស់​ជាមួយ​ប្រទេស​ឥណ្ឌូណេស៊ី ជុំ​វិញ​កោះ​បូរណេអូ(Bornéo) ហើយ​នៅ​ឆ្នាំ​១៩៦៣​ដែនដី​ប៉ែក​ខាង​ជើង​នៃ​កោះ​នេះ គឺ​ដែនដី​កាលីម៉ង់តង់(Kalimantan) បាន​ប្រកាស​ផ្តាច់​ខ្លួន​ទៅ​នៅ​ក្រោម​ការ​គ្រប់គ្រង​នៃ​ប្រទេស​ម៉ាឡេស៊ី ជាហេតុ​បាន​ធ្វើ​ឲ្យ​ប្រទេស​ឥណ្ឌូណេស៊ី​ខឹង​ច្រឡោត​តោតតូង​និង​ជាហេតុ​បាន​ ធ្វើ​ឱ្យ​សង្គ្រាម​ហៀប​តែ​នឹង​ផ្ទុះ​ឡើងម្តងៗ រវាង​ប្រទេស​ភាគី​ជម្លោះ​ទាំង​ពីរ​ទៀត​ផង។

ម៉្យាង​វិញ​ទៀត កាល​សម័យ​នោះ ក៏​មាន​ដែរ​ភាព​តានតឹង​រវាង​ម៉ាឡេស៊ី​និង​សិង្ហបុរី ពីព្រោះ​សិង្ហបុរី​ក្រោម​ការ​ដឹក​នាំ​របស់​លី គាន់យូ (Lee Kuan Yew) បាន​សម្រេច​ដើរ​ចេញ​ពី​សហព័ន្ធ​រួម​ម៉ាឡេស៊ី។ ក្រៅ​ពី​នេះ ម៉ាឡេស៊ី​ក៏​មាន​ទំនាស់​ជាមួយ​ហ្វីលីពីន​ដែរ​ជុំវិញ​ដែន​ដី​សាបាហ៍​(Sabah)​ ដែល​ឋិត​នៅ​ប៉ែក​ខាង​ជើង​នៃ​កោះ​បូរណេអូ​ពីព្រោះ​សាបាហ៍​បាន​ប្រកាស​ដាក់​ ខ្លួន​ឱ្យ​​នៅ​ក្រោម​ការ​គ្រប់គ្រង​របស់​ប្រទេស​ម៉ាឡេស៊ី។

ទន្ទឹម​នេះ កាល​សម័យ​នោះ អាស៊ី​អាគ្នេយ៍​ជា​សមរភូមិ​នៃ​សង្គ្រាម​ត្រជាក់ មាន​ន័យ​ថា វា​ជា​ទី​កន្លែង​ដ៏​ក្តៅ​គគុក​ជាង​គេ​បង្អស់​មួយ​នៃ​ជម្លោះ​មនោគមវិជ្ជា រវាង​សហរដ្ឋអាមេរិក សហភាព​សូវៀត និង​ចិន​ ជម្លោះ​មនោគមវិជ្ជា​ដែល​ស្តែង​ឡើង​តាម​រយៈ​សង្គ្រាម​នៅ​វៀតណាម។ សង្គ្រាម​​វៀតណាម ដែល​កាល​ណោះ​បាន​ផ្តើម​រីករាល​ដាល​ចូល​ទៅ​ដល់​ប្រទេស​កម្ពុជា​និង​ឡាវ ពោល​គឺ​ពាសពេញ​ឥណ្ឌូចិន​តែ​ម្តង។ មិន​តែ​ប៉ុណ្ណោះ ទ័ព​ព្រៃ​កុម្មុយនិស្ត​ក៏​មាន​សកម្មភាព​ខ្លាំង​ក្លា​ណាស់​ដែរ​នៅ​ប្រទេស​ ភូមា ថៃ ​ហ្វីលីពីននិង​ឥណ្ឌូណេស៊ី​ ឥណ្ឌូណេស៊ី​ជាទី​ដែល​ឧត្តមសេនីយ៍​ស៊ូហារតូ​(Suharto) បាន​វាយ​បង្ក្រាប​ក្នុង​ថ្លុក​ឈាម​ពួក​សកម្មជន​បក្ស​កុម្មុយនិស្ត ជាហេតុ​បាន​បណ្តាល​ឱ្យ​មាន​ស្លាប់​យ៉ាង​តិច​៥០០ ០០០​នាក់។

នៅ​ក្នុង​ស្ថានភាព​មួយ​ដ៏​អាសន្ន​បែប​នេះ បណ្តា​ប្រទេស​អាស៊ី​អាគ្នេយ៍​ដែល​ឋិត​នៅ​ក្រោម​ឥទ្ធិពល​អាមេរិកាំង រួម​មាន​ថៃ ម៉ាឡេស៊ី សិង្ហបុរី ឥណ្ឌូណេស៊ី និង​ហ្វីលីពីន ដែល​មាន​ជម្លោះ​ទឹកដី​រវាង​គ្នា​ត្រូវ​ប្រឈមមុខ​នឹង​ដំណោះស្រាយ​បញ្ហា​ពីរ៖ ទី​មួយ គឺ​ត្រូវ​ធ្វើ​យ៉ាងណា​កុំ​ឱ្យ​សង្គ្រាម​កើត​ឡើង​រវាង​ពួក​គេ​ រី​ឯ​ទី​ពីរ​គឺ​ត្រូវ​ពឹងពាក់​សហរដ្ឋអាមេរិក​ដើម្បី​ខ្ទប់​កុំ​ឥទ្ធិពល​ កុម្មុយនិស្ត​រីក​ធំធាត់​នៅ​ក្នុង​ប្រទេស​ពួក​គេ​បាន។ អ៊ីចឹង​ហើយ​បាន​ជា​បណ្តា​ប្រទេស​សម្ព័ន្ធមិត្ត​ទាំង​៥​របស់​អាមេរិក​នៅ​ អាស៊ី​អាគ្នេយ៍ គឺ​ថៃ ម៉ាឡេស៊ី សិង្ហបុរី​ ឥណ្ឌូណេស៊ី និង​ហ្វីលីពីន​បាន​សម្រេចចិត្ត​បង្កើត​អាស៊ាន​ឡើង​នៅ​ឆ្នាំ​១៩៦៧។

មែន​ទែន​ទៅ នៅ​ឆ្នាំ​១៩៦៧នោះ ការ​ទប់ទល់​នឹង​មនោគមវិជ្ជា​កុម្មុយនិស្ត មិនមែន​ជា​គោលដៅ​ផ្លូវការ​ដែល​ចែង​នៅ​ក្នុង​សេចក្តី​ថ្លែងការណ៍​រួម​របស់​ ប្រទេស​ស្ថានិក​អាស៊ាន​ទាំង​៥​ទេ។ គោលដៅ​ជា​ផ្លូវការ​ដែល​បាន​ចែង គឺ​បង្កើន​សហប្រតិបត្តិការ​សេដ្ឋកិច្ច​សង្គមកិច្ច​និង​វប្បធម៌​រវាង​បណ្តា​ ប្រទេស​សមាជិក​និង «បង្កើត​តំបន់​សន្តិភាព​មួយ​ដែល​មាន​មូលដ្ឋាន​នៅ​លើ​សេរីភាព​និង​ អព្យាក្រិតភាព»។

ទោះ​ជា​យ៉ាង​ណា​ក៏​ដោយ គេ​ត្រូវ​រង់​ចាំ​រហូត​ដល់​ឆ្នាំ​១៩៧៦ ទើប​ឃើញ​បណ្តា​ប្រទេស​សមាជិក​អាស៊ាន​ប្រញាប់​រួសរាន់​ផ្តល់​សន្ទុះ​ថ្មី​ដល់ ​អង្គការ​តំបន់​មួយ​នេះ។ ជាក់ស្តែង នា​ឱកាស​ជំនួប​កំពូល​អាស៊ាន​នៅ​បាលី​(Bali)​ឆ្នាំ​១៩៧៦ ប្រទេស​ថៃ ម៉ាឡេស៊ី សិង្ហបុរី ហ្វីលីពីន និង​ឥណ្ឌូណេស៊ី​បាន​ចុះ​ហត្ថលេខា​លើ​សន្ធិសញ្ញា​មិត្តភាព​និង​ សហប្រតិបត្តិការ​មួយ ដើម្បី​ពង្រឹង​សាមគ្គីភាព​រវាង​គ្នា នៅ​ចំពោះ​មុខ​ការ​គំរាមកំហែង​នៃ​បណ្តា​ប្រទេស​កុម្មុយនិស្ត​នៅ​ឥណ្ឌូចិន។ នៅ​ឆ្នាំ​១៩៧៦​ដដែល​នោះ អគ្គលេខាធិការដ្ឋាន​អចិន្ត្រៃយ៍​មួយ​របស់​អាស៊ាន​ត្រូវ​បាន​បង្កើត​ឡើង​នៅ​ យ៉ារការតា(Jakarta)​ប្រទេស​ឥណ្ឌូណេស៊ី។

មាន​មូលហេតុ​មួយ​សំខាន់​ដែល​បាន​ជំរុញ​ឱ្យ​ប្រទេស​ស្ថាបនិក​ទាំង​ប្រាំ​ ផ្តល់​សន្ទុះ​ថ្មី​ដល់​អង្គការ​អាស៊ាន នោះ​គឺ​នៅ​ខែ​មេសា​ឆ្នាំ​១៩៧៥ កងទ័ព​កុម្មុយនិស្ត​វៀតណាម​ខាង​ជើង​បាន​ចូល​កាន់កាប់​ទីក្រុង​សៃហ្កុង​ (Saigon) កង​យោធា​កុម្មុយនិស្ត​ខ្មែរ​ក្រហម​បាន​ចូល​កាន់​កាប់​ទីក្រុងភ្នំពេញ និង​ចលនា​កុម្មុយនិស្ត​ប៉ាថេតឡាវ(Pathet Lao)​បាន​ឈ្នះ​សង្គ្រាម នៅ​ប្រទេស​ឡាវ។

បន្ទាប់​មក​ទៀត​នៅ​ឆ្នាំ​១៩៧៩ អាស៊ាន​បាន​ប្រកាន់​ជំហរ​នយោបាយ​ច្បាស់​ជាង​មុន ក្រោយ​ពី​ប្រទេស​វៀតណាម​គាំទ្រ​ដោយ​សហភាព​សូវៀត បាន​ចូល​ឈ្លាន​ពាន​ប្រទេស​កម្ពុជា ផ្តួល​រំលំ​របប​ខ្មែរ​ក្រហម​ដែល​រណប​ចិន​កុម្មុយនិស្ត។ ជំហរ​នយោបាយ​របស់​អាស៊ាន​កាល​ណោះ គឺ​ឋិត​នៅ​ខាង​សហរដ្ឋ​អាមេរិក និង​នៅ​ខាង​ចិន​ដែល​បាន​ជួយ​គាំទ្រ​ខ្មែរ​ក្រហម​ក្នុង​សង្គ្រាម​ប្រឆាំង​នឹង ​របប​ហេង សំរិន​នៅ​កម្ពុជា​ដែល​ទ្រទ្រង់​ដោយ​វៀតណាម និង​សហភាព​សូវៀត។ គឺ​នៅ​ក្នុង​បរិបទ​នេះ​ហើយ ដែល​ប្រទេស​ថៃ​បាន​បើក​ដៃ​ឱ្យ​ខ្មែរ​ក្រហម​ប្រើប្រាស់​ទឹកដី​របស់​គេ​ទុក​ ធ្វើ​ជា​សមរភូមិ​ក្រោយ។ ទន្ទឹម​នេះ អាស៊ាន​បាន​ធ្វើ​ការ​គាប​សង្កត់​តាម​ផ្លូវ​ទូត​ដើម្បី​បង្ខំ​ឱ្យ​វៀតណាម​ដក​ ទ័ព​ចេញ​ពី​កម្ពុជា ។ គឺ​នៅ​ក្នុង​បរិបទ​នៃ​អ្វី​ដែល​គេ​ហៅ​ថា សង្គ្រាម​ឥណ្ឌូចិន​លើក​ទី​៣​នេះ​ហើយ ដែល​អាស៊ាន​បាន​ទទួល​ប្រទេស​ព្រុយណេ​ឱ្យ​ចូល​ជា​សមាជិក​នៅ​ឆ្នាំ​១៩៨៤៕ ល់​នឹង​មនោគមវិជ្ជា​កុម្មុយនិស្ត។

Sunday, 19 August 2012

Degrees ‘not worth the paper they're written on’ in Myanma

Spike in research publications, despite cuts

Student groups have vital role to play in universities and society

Legal challenge against new higher education law being prepared in Indonesia

Plagiarism controversy raises questions over academic integrity in Thailand

Universities propose shorter masters degrees to attract foreign students

Harvard leads world, China gains ground in 2012 ARWU ranking

អ្នកស្រាវជ្រាវ កែម ឡី ៖ «សិស្ស​៦៧%ឆ្លើយ​ថា​បាន​ចំណាយ​ប្រាក់​​សម្រាប់​ការប្រឡង​បាក់ឌុប»

ដោយ គី សុខលីម
 
ក្រុម​ជំនាញ​ស្រាវជ្រាវ​លើ​ដំណើរការ​ប្រឡង​បាក់ឌុប​ កាល​ពី​ដើម​ខែ​សីហា​នេះ​ នឹង​បង្ហាញ​លទ្ធផល​ស្រាវជ្រាវ​របស់​ខ្លួន​នៅថ្ងៃ​ចន្ទ​ស្អែក​ ព្រម​ទាំង​​ផ្ញើ​លទ្ធផល​ជូន​ទៅ​ក្រសួង​អប់រំ​នៅ​ចុង​សប្តាហ៍​ក្រោយ។ លទ្ធផល​អង្កេត​បាន​បង្ហាញ​ថា កូន​សិស្ស​ប្រឡង​បាក់​ឌុប​ចំនួន​៦៧%​បាន​ឆ្លើយ​ថា ពួកគេ​បាន​ចំណាយ​ថវិកា​សម្រាប់​ការ​ប្រឡង​នាពេល​កន្លងមក។

«កូនសិស្ស​ប្រឡង​បាក់ឌុប​ចំនួន​៧៨%​បាន​ឆ្លើយ​ថា ពួកគេ​អាច​ចម្លង​គ្នា​ទៅវិញ​ទៅមក​បាន​នៅ​ក្នុង​ថ្នាក់​ប្រឡង។ កូន​សិស្ស​៦៧%​បាន​ឆ្លើយ​ថា ពួកគេ​បាន​ចំណាយ​ប្រាក់​សម្រាប់​ការ​ប្រឡង​បាក់ឌុប»។ ទាំង​នេះ​គឺ​ជា​លទ្ធផល​អង្កេត​របស់ លោក កែម ឡី​ អ្នក​ស្រាវជ្រាវ​សង្គម​សេដ្ឋកិច្ច​ឯករាជ្យ​ដែល​បាន​ធ្វើការ​អង្កេត​ជុំវិញ​ ភាព​មិន​ប្រក្រតី​លើ​ការ​ប្រឡង​បាក់ឌុប​កាល​ពី​ដើម​ខែ​សីហា​កន្លងមក​នេះ។ ការ​អង្កេត​របស់​លោក កែម ឡី​ បាន​ធ្វើ​ឡើង​ជា​មួយ​សិស្ស​ប្រឡង​បាក់ឌុប​ចំនួន​១៥៤​នាក់ ជាមួយ​សាស្រ្តាចារ្យ​មួយ​ចំនួន​តូច​និង​ជាមួយ​មាតា​បិតា​សិស្ស​មួយ​ចំនួន​ផង ​ដែរ។

លទ្ធផល​អង្កេត​លើ​ការ​ប្រឡង​បាក់ឌុប​ដែល​គ្រោង​នឹង​ចេញ​ផ្សាយ​នៅ​ថ្ងៃ​ចន្ទ​ ស្អែក​នេះ​ បាន​បញ្ជាក់​ថា កូនសិស្ស​ប្រឡង​បាក់ឌុប​បាន​ចំណាយ​ប្រាក់​ជា​មធ្យម​ចំនួន​៣០​ដុល្លារ​ ដើម្បី​អាច​​បើក​មើល​វិញ្ញាសា​ព្រាង​បាន។ កូន​សិស្ស​៩២​%​បាន​ឆ្លើយថា ពួកគេ​ជាអ្នក​មាន​គំនិត​ផ្តួចផ្តើម​ប្រមូល​ប្រាក់​ដោយ​ខ្លួន​ឯង​ដើម្បី​យក​ ទៅ​ជូន​លោក​គ្រូ​អ្នកគ្រូ។ ​កូន​សិស្ស​បាន​ឆ្លើយ​ថា ការ​ប្រមូល​ប្រាក់​កាស​ជូន​លោកគ្រូ​អ្នកគ្រូ​នៅ​ពេល​ប្រឡង​បាន​ក្លាយ​ទៅ​ជា​ វប្បធម៌​ទៅ​ហើយ។

ត្រង់​ចំណុច​នេះ លោក កែម ឡី អ្នក​ស្រាវជ្រាវ​សង្គម​សេដ្ឋកិច្ច​នៅ​ក្នុង​ប្រទេស​កម្ពុជា​បាន​សម្តែង​ក្តី ​ព្រួយ​បារម្ភ​ខ្លាច​ទម្លាប់​នេះ​ក្លាយទៅ​ជា​វប្បធម៌​ដែល​ពិបាក​កែប្រែ​នា​ ពេល​អនាគត។

របាយការណ៍​ដដែល​បាន​លើក​ឡើង​ទៀត​ថា កូន​សិស្ស​២៥%​បាន​ឆ្លើយ​ថា ការ​ប្រឡង​បាក់ឌុប​នាពេលកន្លងមក​មិន​មាន​ភាព​យុត្តិធម៌​ទេ​ ក្នុង​ខណៈ​ពេល​ដែល​សិស្ស​៥០%​ផ្សេង​ទៀត​ថា មាន​ភាព​យុត្តិធម៌។ បើទោះបី​ជាមាន​ការ​ចោទ​ប្រកាន់​ថា មាន​ភាព​មិន​ប្រក្រតី​ច្រើន​យ៉ាងណា​ក៏​ដោយ​ជុំ​វិញ​ការ​ប្រឡង​បាក់ឌុប​នោះ​ ប៉ុន្តែ​មន្រ្តី​ក្រសួង​អប់រំ​តែងតែ​បដិសេធ​​ទៅ​នឹង​ការ​ចោទ​ប្រកាន់​ទាំង​ នោះ។

លោក​ អ៊ឹង​ ង៉ោហុក​ ប្រធាន​នាយកដ្ឋាន​មធ្យម​សិក្សា​ចំណេះ​ទូទៅ​ ធ្លាប់​បាន​អះអាង​ថា​ ក្រសួង​អប់រំ​បាន​បូក​សរុប​ការ​វាយ​តម្លៃ​​រួច​រាល់​ហើយ ហើយថា​គ្មាន​បញ្ហា​អី្វ​កើត​ឡើង​ទេ។ ម៉្យាងវិញទៀត វា​គ្មាន​ផល​ប៉ះ​ពាល់​ដល់​ដំណើរ​ការ​ប្រឡង​ឡើយ។ លោក​អះអាង​ថា ក្រសួង​អប់រំ​បាន​សន្និដា្ឋន​ថា ការ​ប្រឡង​ឆ្នាំ​នេះ​អាច​ទទួល​យក​បាន។

សូម​បញ្ជាក់​ថា របាយការណ៍​អង្កេត​លើ​ការ​ប្រឡង​បាក់ឌុប​នឹង​ត្រូវ​គេ​ផ្សព្វផ្សាយ​ជា​ សាធារណៈ​ចាប់​ពីថ្ងៃ​ចន្ទ​ស្អែក​និង​ផ្ញើ​ជូន​ក្រសួង​អប់រំ​នៅ​ក្នុង​ សប្តាហ៍​ក្រោយ​នេះ​ដែរ។

ទោះជាយ៉ាងណាក៏ដោយ ក៏​លោក កែម ឡី បាន​បញ្ជាក់​ទៀត​ថា ប្រសិន​បើ​គេ​វាយ​តម្លៃ​ជារួម​ ការ​ប្រឡង​បាក់​ឌុប​នៅ​ឆ្នាំ​នេះ​មាន​ការ​រឹត​បន្តឹង​ល្អ​ជាង​ឆ្នាំ​មុនៗ៕
 

Wednesday, 15 August 2012

Letter to the editor (Academic Fraud in Cambodia)

ការ​លើក​កម្ពស់​តម្លៃ​សុចរិតភាព​ក្នុង​សម័យ​ប្រឡង​គ្រប់​ភូមិ​សិក្សា​ជា​កាតព្វកិច្ច​របស់​យើង​ទាំង​អស់​គ្នា

120815_02

Saturday, 11 August 2012

Cambodia's medical care lacks international standards

កម្មវិធី​បំណិន​ជីវិត​ដើរ​តួនាទី​យ៉ាង​សំខាន់​ក្នុង​ការ​ប្រមូល​កុមារ​ចូល​រៀន

ពន្លឺ​មួយ​ក្នុង​ភាព​ងងឹត​សូន្យសុង​នៃ​បញ្ហា​ព្រំដែន

ដោយ ប៉ែន បូណា
ការបកស្រាយ​រយៈពេល​ជាង៥ម៉ោង​របស់​លោកនាយក​រដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន អំពី​ដំណើរការ​បោះបង្គោល​ព្រំដែន​ជាមួយ​ប្រទេស​វៀតណាម​កាលពី​ថ្ងៃ​ ព្រហស្បតិ៍​គឺជា​ពន្លឺ​មួយ​នៅក្នុង​ពិភព​ងងឹត​សូន្យសុង ​អំពី​បញ្ហា​ព្រំដែន។ ទោះបីជា​ការបកស្រាយ​នេះ​មិនបាន​ធ្វើ​ឲ្យ​បក្សប្រឆាំង និង​អ្នកតាមដាន​បញ្ហា​ព្រំដែន​មួយចំនួន​អស់ចិត្ត ក៏ប៉ុន្តែ ជាទូទៅ មានការ​យល់ស្រប​គ្នា​ថា​បញ្ហា​ព្រំដែន​ដែល​ជា​ប្រធានបទ​នយោបាយ​ដ៏​ក្តៅគគុក និង​ស្ថិតក្នុង​ភាពអាថ៌កំបាំង​ជា​យូរ​មកហើយ​នោះ ត្រូវបាន​រដ្ឋាភិបាល​លើក​មក​បកស្រាយ​ជា​សាធារណៈ។ នេះ​ជា​ពន្លឺ​មួយ​ក្នុង​ភាព​ងងឹត​សូន្យសុង​នៃ​បញ្ហា​ព្រំដែន។ តើ​គេ​គួរ​ដក​បទពិសោធន៍​យ៉ាងណា​អំពី​បញ្ហា​នេះ?
ការបកស្រាយ​រយៈពេល​ជាង៥ម៉ោង​នៅ​ចំពោះមុខ​សភា និង​ចំពោះមុខ​ប្រជាពលរដ្ឋ​ខ្មែរ​ អំពី​បញ្ហា​ព្រំដែន បានធ្វើ​ឲ្យ​អ្នកតាមដាន​ព្រឹត្តិការណ៍​នេះ​ជក់ចិត្ត។ ជក់ចិត្ត​ដ្បិត​គឺជា​លើក​ទី១ហើយ​ដែល​ប្រមុខ​រដ្ឋាភិបាល​បាន​លើកយក​បញ្ហា​ដ៏​ ក្តៅគគុក និង​ដែល​ស្ថិតក្នុង​ភាពអាថ៌កំបាំង​ជា​យូរ​មកហើយ​នោះ មក​បកស្រាយ​ជា​សាធារណៈ។

រយៈពេល​ជាង៥ម៉ោង​គ្មាន​ការឈប់​សម្រាក​ គឺជា​វេទិកា​ដែល​លោកនាយក​រដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន មិន​ត្រឹមតែ​មានឱកាស​បកស្រាយ​យ៉ាង​ពិស្តា​ អំពី​ដំណើរការ​បោះបង្គោល​ព្រំដែន​ជាមួយ​វៀតណាម​តែប៉ុណ្ណោះ​ទេ តែ​នេះ​ក៏​ជា​វេទិកា​ដែល​លោកនាយក​រដ្ឋមន្ត្រី​ប្រើប្រាស់​ ដើម្បី​ការពារខ្លួន​ពី​ការចោទប្រកាន់ និង​វាយបក​ទៅលើ​បក្សប្រឆាំង និង​ក្រុម​អ្នក​រិះគន់​វិញ​យ៉ាង​ចាស់ដៃ និង​យ៉ាង​គ្រោតគ្រាត​ផងដែរ។ យ៉ាងណាក៏ដោយ អ្នកតាមដាន​ការបកស្រាយ​នេះ រាប់ទាំង​តំណាងរាស្ត្រ​បក្សប្រឆាំង​ដែលមាន​វត្តមាន​ក្នុង​រដ្ឋសភា​ផង បាន​ផ្ចង់​ស្តាប់​ដោយ​យកចិត្តទុកដាក់​តាំងពី​ដើម​រហូតដល់​ចប់។

ជាការ​ពិត បញ្ហា​ព្រំដែន​គឺជា​រឿង​ដ៏​ស្មុគស្មាញ ទាំង​លើ​ទិដ្ឋភាព​នយោបាយ និង​បច្ចេកទេស។ ភាពស្មុគស្មាញ​នេះហើយ​ដែល​មហាជន​ទូទៅ​ពិបាក​វិនិច្ឆ័យ​ថា តើ​អ្វីដែល​លោកនាយក​រដ្ឋមន្ត្រី​លើកឡើង​មាន​ភាព​គួរ​ឲ្យ​ជឿជាក់​កម្រិតណា? នេះ​គឺជា​ចំណុច​មិន​អស់ចិត្ត​ទី១ ។ ចំណែកឯ​ការមិន​បើកឱកាស​ឲ្យ​តំណាងរាស្ត្រ​បក្សប្រឆាំង ដែលជា​ម្ចាស់​សំណួរ បាន​សួរដេញដោល​ទៅនឹង​ចម្លើយ​របស់លោក​នាយក​រដ្ឋមន្ត្រី​ គឺជា​ចំណុច​មិន​អស់ចិត្ត​ទី២ ។ ចំណុច​មិន​អស់ចិត្ត​ទាំងពីរ​នេះ​នៅតែ​បង្ក​មន្ទិលសង្ស័យ​នៅឡើយ ​ចំពោះ​បញ្ហា​ព្រំដែន​បើទោះបីជា​គ្រប់គ្នា​ហាក់​មាន​អារម្មណ៍​ជ្រះថ្លា​ ចេញពី​ភាព​ងងឹតសូន្យ​នៃ​ភាពអាថ៌កំបាំង​នេះ​ក៏ដោយ។

ទោះជា​យ៉ាងណា បើ​ពិនិត្យ​ជារួម ការបកស្រាយ​រយៈពេល​ជាង៥ម៉ោង​នេះ ពិត​ជាមាន​សារៈសំខាន់​ណាស់ សម្រាប់​មហាជន​ខ្មែរ​ជាទូទៅ​ ដែល​ស្ទើរតែ​មិនដែល​បានដឹង​ឮ​ទាល់តែសោះ​ អំពី​ដំណើរការ​បោះបង្គោល​ព្រំដែន​ជាមួយ​ប្រទេសជិតខាង ក្រៅតែពី​ឮ​ពាក្យរិះគន់ និង​ចោទប្រកាន់​គ្នា​អំពី​ការបាត់បង់​ទឹកដី​តាមរយៈ​សារព័ត៌មាន។

ដូច្នេះ ប្រាកដ​ណាស់​ថា ព្រឹ​ត្តិ​ការណ៍​នេះ​គឺជា​សញ្ញា​វិជ្ជមាន​មួយ​ មិន​ត្រឹមតែ​សម្រាប់​បញ្ហា​ព្រំដែន​តែមួយ​ប៉ុណ្ណោះ​ទេ ប៉ុន្តែ ក៏​សម្រាប់​ប្រជាធិបតេយ្យ​នៅ​កម្ពុជា​ទាំងមូល​ផងដែរ។ វិជ្ជមាន​នៅត្រង់ថា ទី១៖ វា​បានបង្ហាញ​ពី​សេចក្តីក្លាហាន​មិន​ធ្លាប់​ដែល​ឃើញ​របស់​រដ្ឋាភិបាល​ ក្នុងការ​លើកយក​បញ្ហា​ដ៏​រសើប​មក​បកស្រាយ​ជា​សាធារណៈ។ ទី២៖ ការ​ឡើងទៅ​ឆ្លើយ​ដោយផ្ទាល់​មាត់​របស់​ប្រមុខ​រដ្ឋាភិបាល​តាម​សំណើ​ តំណាងរាស្ត្រ​បក្សប្រឆាំង​អំពី​បញ្ហា​ជាតិធំៗ គឺជា​ដំណើរការ​ដ៏​សំខាន់​មួយ​សម្រាប់​សង្គម​ប្រជាធិបតេយ្យ។ និង​ទី៣៖ ព្រឹត្តិការណ៍​នេះ​ក៏បាន​បង្ហាញ​ពី​ការទទួលខុសត្រូវ​រប​ស់​រដ្ឋាភិបាល​ ចំពោះមុខ​សភា ក៏ដូចជា​ចំពោះមុខ​ប្រជាពលរដ្ឋ​របស់ខ្លួន​ផងដែរ។

ក៏ប៉ុន្តែ ព្រឹត្តិការណ៍​នោះ ក៏បាន​ជះ​ចេញ​ចំណុច​អវិជ្ជមាន​មួយចំនួន​គួរ​ឲ្យ​កត់សម្គាល់​ដែរ។ ជាក់ស្តែង រដ្ឋាភិបាល​ហាក់ដូចជា​នៅ​រឹត​ត្បឹ​ត​ពេក​ចំពោះ​ការផ្តល់​វេទិកា​ខ្លះ​ដល់​ ម្ចាស់​សំណួរ​ដើម្បី​បាន​ដេញដោល​បញ្ហា​មួយចំនួន​ ដើម្បី​ឲ្យ​ពួកគេ​អស់​ចិត្តនឹង​ចម្លើយ។ ម្យ៉ាងទៀត បញ្ហា​មួយចំនួន​គួរតែ​ត្រូវបាន​ជជែក​គ្នា​ដោយ​សម្ងាត់ ​រវាង​អ្នកនយោបាយ​ជាជាង​លើក​មក​ជជែក​គ្នា​ជា​សាធារណៈ​ក្នុងស្ថានភាព «ហែក​ទ្រូង​ឲ្យ​ក្អែក​ចឹក»។ នេះ​ក៏​ដោយសារតែ​កង្វះ​ទម្លាប់​ជជែក​គ្នា ​រវាង​គណបក្សកាន់អំណាច និង​បក្សប្រឆាំង​នេះឯង។

ម្យ៉ាងទៀត តាមរយៈ​ការបកស្រាយ​របស់លោក​នាយករដ្ឋមន្ត្រី បញ្ហា​ព្រំដែន​គួរតែ​ជា​រឿង​ដែល​អាច​ជជែក​គ្នា​បាន​ក្នុងចំណោម​អ្នកនយោបាយ​ ខ្មែរ​ដោយ​មិនចាំបាច់​លើកយក​បញ្ហា​នេះ​ទៅធ្វើជា​ចំណុចក្តៅ​នៃ​ជម្លោះ​នយោបាយ ​ឡើយ ពីព្រោះ​វា​ជា​ប្រយោជន៍​រួម​របស់​ជាតិ។ ប្រវត្តិសាស្ត្រ​បានបង្ហាញ​ច្បាស់​ថា ជម្លោះ​នយោបាយ ជាពិសេស​ជម្លោះ​អំពី​បញ្ហា​ព្រំដែន​តែម្តង គឺជា​ប្រភព​នៃ​ការធ្លាក់ចុះ​របស់​កម្ពុជា​ក្នុង​អតីតកាល ហើយ​វា​ក៏​ជា​ប្រភព​ដ៏​សំខាន់​ដែរ​នៃ​ការបាត់បង់​ទឹកដី​ខ្មែរ។ ក្នុង​បរិបទ​នេះ តើ​គេ​គួរ​ប្រែក្លាយ​បញ្ហា​ព្រំដែន​ឲ្យ​ទៅជា​ជម្លោះ​បែកបាក់​រវាង​ខ្មែរ និង​ខ្មែរ​តទៅទៀត​ដែរឬទេ? 

រដ្ឋាភិបាល​ទម្លាយ​​សំរង់​ខ្សែអាត់​រវាង​​លោក​នាយក​រដ្ឋមន្ត្រី​​ ហ៊ុនសែន ​​និង​លោក​ សុនឆ័យ​​

ដោយ លី ម៉េងហួរ

សំរង់​ខ្សែអាត់ ​រវាង​លោកនាយក​រដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន ជួប​ជាមួយ​លោក សុន ឆ័យ អ្នកតំណាងរាស្ត្រ​គណបក្ស​សមរង្ស៊ី ​កាលពី​ថ្ងៃ​ទី១៧​ខែតុលា ឆ្នាំ​១៩៩៧ ​ត្រូវ​បាន​រដ្ឋាភិបាល ​ផ្សព្វផ្សាយ​នៅក្នុង​គេហទំព័រ​របស់​ទីស្តីការ​គណៈរដ្ឋមន្ត្រី​។​ ក្នុង​អត្ថបទ​ចំនួន ​២៨ ទំព័រ​នោះ​ បង្ហាញថា លោក​សុន​ឆ័យ បាន​ទូរស័ព្ទ​ រាយការណ៍​ជូន​លោកនាយក​រដ្ឋមន្ត្រី ​អំពី​សកម្មភាព​របស់​ថ្នាក់ដឹកនាំ​គណបក្ស​ហ្វ៊ុន​ស៊ិនប៉ិច ​និង​គណបក្ស​សមរង្ស៊ី ​នៅ​ក្រៅ​ប្រទេស​ក្រោយពី​ព្រឹត្តិការណ៍​ផ្ទុះអាវុធ​ ថ្ងៃទី​៥-៦ ខែកក្កដា ឆ្នាំ​១៩៩៧ រវាង​កងកម្លាំង​ប្រដាប់​អាវុធ​ គាំទ្រ​គណបក្ស​ប្រជាជន​កម្ពុជា និង​គណបក្ស​ហ្វ៊ុនស៊ិនប៉ិច​។

អត្ថបទ​ចំនួន ២៨ ទំព័រ ជា​ភាសា​ខ្មែរ ដែល​មាន​ចំណងជើង​ថា "​សំរង់​ខ្សែអាត់ សម្តេច ជួប​ជាមួយ​ឯកឧត្តម សុន ឆ័យ ​ថ្ងៃទី​១៧-១០-១៩៩៧ ( ម៉ោង ៧ និង ៣០​នាទី​យប់ )" ត្រូវបាន​គេ​មើលឃើញ​ក្នុង​គេហទំព័រ​របស់​ទីស្តីការ​គណៈរដ្ឋមន្ត្រី ចាប់​តាំងពី​យប់​ថ្ងៃ​ទី​៩ ខែ​សីហា ឆ្នាំ​២០១២​។​ សំរង់​ខ្សែអាត់ បាន​បង្ហាញ​នូវ​កិច្ចសន្ទនារ​តាម​ទូរស័ព្ទ ដែល​លោក សុន ឆ័យ បាន​រាយការណ៍​ជូន​លោកនាយក​រដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន ​អំពី​ហេតុការណ៍ ​នៅ​ក្រៅប្រទេស និង​ទំនាក់​ទំនង​រវាង​ក្រុម​មន្ត្រី​គណបក្ស​ហ្វ៊ុន​ស៊ិនប៉ិច ​និង​គណបក្ស​សមរង្ស៊ី ​ជាមួយនឹង​សហគមន៍​អន្តរជាតិ​ ក្រោយពី​ព្រឹត្តិការណ៍​ផ្ទុះអាវុធ ថ្ងៃ​៥-៦​កក្កដា ឆ្នាំ​១៩៩៧​។

ខ្សែអាត់​នោះ ក៏​ត្រូវបាន​លោកនាយក​រដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន លើក​បង្ហាញ ក្នុង​រដ្ឋសភា នៅ​ចំពោះមុខ​លោក សុន ឆ័យ​ ខណៈ​ដែល​លោក​បាន​ចូល​ពន្យល់​បំភ្លឺ​រដ្ឋសភា ​អំពី​ដំណើរការ​បោះ​បង្គោល​ព្រំដែន​កម្ពុជា ​និង​វៀតណាម​ កាលពី​ព្រឹក​ថ្ងៃទី​៩​សីហា ឆ្នាំ​២០១២​។
លោកនាយក​រដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន បាន​លើកឡើង​ថា ​លោក​តំណាងរាស្ត្រ ​សុន​ឆ័យ​ ជា​ចារកម្ម​របស់លោក​ ដោយ​បាន​ទទួលយក​ប្រាក់​ចំនួន ១ ម៉ឺន​ដុល្លារ​អាមេរិក​ ដើម្បី​ធ្វើ​ការងារ​លើ​ការផ្តល់​ព័ត៌មាន ​សម្រាប់​ការប្រយុទ្ធ​គ្នា​ ក្នុង​ព្រឹត្តិការណ៍​ផ្ទុះអាវុធ​ថ្ងៃទី​៥ និង​ថ្ងៃ​ទី​៦ ខែកក្កដា ​ឆ្នាំ​១៩៩៧​ រវាង​កងកម្លាំង​គណបក្ស​ប្រជាជន​កម្ពុជា ​និង​គណបក្ស​ហ្វ៊ុនស៊ិនប៉ិច​។

លោកនាយក​រដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន​សែន ក៏​បាន​ចាត់ទុក​លោក​សុន​ឆ័យ ជា​ប្អូនធម៌​របស់​លោក និង​បាន​ផ្តល់​ព័ត៌មាន​ ដែល​នាំ​ឲ្យ​គណបក្ស​ប្រជាជន​កម្ពុជា ​អាច​ទប់ទល់​នឹង​ផែនការ ​ដែល​រៀបចំ​ដោយ​លោក​ញឹក​ប៊ុនឆៃ​ លោក ខាន់​សាវឿន​ លោក ហូ សុខ​ ដែល​មនុស្ស​ស្មោះ​នឹង​អតីត​ប្រធាន​គណបក្ស​ហ្វ៊ុនស៊ិនប៉ិច ​សម្តេចក្រុមព្រះ នរោត្តម រណឫទ្ធិ​។

នៅ​ថ្ងៃ​សុក្រ​នេះ លោក​សុន​ឆ័យ​ មិនអាច​ទាក់ទង​បាន​ទេ​។​ ក៏​ប៉ុន្តែ​បន្ទាប់ពី​ស្តាប់​បទ​អន្តរាគមន៍​របស់​លោក​នាយករដ្ឋមន្ត្រី ​នៅ​រដ្ឋសភា កាលពី​ព្រឹក​ថ្ងៃទី​៩​សីហា ឆ្នាំ​២០១២ ​លោក​តំណាងរាស្ត្រ សុន ឆ័យ បាន​ប្រាប់​អ្នកកាសែត ​ដោយ​ចាត់ទុកថា​ ការចោទប្រកាន់​របស់​លោកនាយក​រដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន​សែន​ ពី​ទំនាក់ទំនង​លោក​ជា​ចារកម្ម​នោះ ​ជា​ការចោទប្រកាន់​ផ្តេសផ្តាស​ និង​ថា​ជា​ការបរិហារកេរ្តិ៍​លើ​រូបលោក​។

សូម​រម្លឹកថា កាលពី​ខែ​ឧសភា​ឆ្នាំមុន​ លោកនាយក​រដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន​សែន ​ក៏​បាន​បញ្ចេញ​ខ្សែអាត់​សំឡេង នៃ​ការទាក់ទង​តាម​ទូរស័ព្ទ​រវាង​លោក និង​លោក​កឹម​សុខា ​ហើយ​ថា ​រូបលោក​ផ្ទាល់ ជា​អ្នក​ផ្តួចផ្តើម​បង្កើត​គណបក្ស​សិទ្ធិមនុស្ស​របស់​លោក​កឹម​សុខា ​0ដើម្បី​បំបែក​សំឡេង​របស់​គណបក្ស​ស​ម​រង្ស៊ី​។​ ក៏ប៉ុន្តែ​កាលណោះ លោក​កឹម​សុខា បាន​បដិសេធ​៕

 

Mission Letter to Germany on June 1-9, 2025