Sam Rany, Ph.D.

Thursday 28 June 2012

Grabbing the opportunity to go abroad

Young Cambodians at the Asian Youth Forum in Thailand. Photograph: Phnom Penh Post

Wednesday, 27 June 2012 Ty Samphors Vicheka and Kong Meta

In the past, many Cambodian youths found it difficult to travel overseas unless they could afford the myriad expenses such as transport, food and accommodation. These days, the opportunity to travel is made possible through foreign training programs.

Although some programs require students to spend more than one week abroad, students are eager to participate as it gives them a chance to visit other countries and learn from the cultural exchange.

Hak Srey Nith, a freshman student at the Department of Media and Communication, enjoyed the chance to participate in an Asian Youth Forum in Thailand.

“I was away from class for half a month since I want to get new experiences abroad and I also want to improve myself,” Srey Nith said.

She added that it was her first time to have experience abroad.

“I was so happy in that camp for two weeks because I improved my public speaking and debating skills,” she said.

“I was given an award for being one of the most improved debaters. My friends and university lecturers were surprised at the improvements I made!”

Unfortunately, many students who are eager to grab the opportunity to go overseas are applying for such programs without concerning themselves about the consequences of missing lessons.

Tieng Sopheak Vichea, Director of Department of Media and Communication of Royal University of Phnom Penh, advised institutions to make background checks on the international programs before granting leave to students.

Other things to consider are: is the program related to their core subject and will it affect their school progress if they skip class for many days?

However, he said that he has allowed some students to pursue programs abroad even though they were not related to their studies.

“If it can give them more life experiences and not affect their studies too much, I will grant them a leave of absence,” he said.

Vuthy Panchakrong, a third-year student at the Institute of Foreign Languages, said that the opportunity to go abroad for training benefits youths because they can showcase their talents in an international arena.

He personally spent two weeks in Thailand as well as China for international competitions.

Because of being absent from the class for many days, Panchakrong also faced many challenging with his studies after coming back from the camp.

He recounted the challenges he faced upon returning home. “I was absent from class for two weeks. I could not submit the assignments on time, and I had to spend much more time on revision,” he said.

“However, I have no regrets because it was a great opportunity to learn from people outside of Cambodia.”

Neang Sovathana, a radio host and president of Initiative of Change Association, agreed that there might be negative consequences to skipping class, such as missing exams.

However, it depends on the students’ negotiation with their lecturer. In most cases, university lecturers encourage students to gain fresh experiences abroad.

Sovathana recommends that youths should consider this before deciding: Is the training program related to your field of study?

“Do not go for the sake of escaping school,” she said.

ពាណិជ្ជកម្មកម្ពុជា-វៀតណាមអាចមិនដល់គោលដៅ

27 June 2012 ម៉ៃ គុណមករា

ភ្នំពេញៈ ទោះបីកម្ពុជា និងវៀតណាមបានប្តេជ្ញានឹងធ្វើឲ្យពាណិជ្ជកម្មទ្វេភាគីកើនឡើងដល់៥ ពាន់លានដុល្លារត្រឹម២០១៥ក្តី ប៉ុន្តែមន្ត្រី និងអ្នកជំនាញសេដ្ឋកិច្ចអះអាងថា ទំនងមិនអាចទៅរួចទេ។
ការប្តេជ្ញាចិត្តនេះធ្វើឡើងរវាងនាយករដ្ឋមន្ត្រីកម្ពុជា និងសមភាគីវៀតណាម លោក ង្វៀន តិនយុង នៅក្នុងសន្និសីទលើកទីបីស្តីពីការវិនិយោគ និងការធ្វើពាណិជ្ជកម្មរវាងកម្ពុជា និងវៀតណាម នៅខេត្ត Kien Giang ប្រទេសវៀតណាមពីសប្តាហ៍មុន។

លោក ចាន់ សុផល ប្រធានសមាគមសេដ្ឋកិច្ចកម្ពុជាបានបង្ហាញអំពីភាពគ្មានទំនុក ចិត្តចំពោះគោលដៅនេះ។ លោកថ្លែងថា៖ «ខ្ញុំមិនដឹងប្រាកដថា ប្រទេសទាំងពីរអាចសម្រេចគោលដៅនោះបានដែរឬទេ?»។

លោកបន្តថា បច្ចុប្បន្នប្រទេសកម្ពុជាកំពុងតែនាំចូលទំនិញជាច្រើនពីបណ្តា ប្រទេសក្នុងតំបន់ដូចជា ថៃ ចិន និងកូរ៉េខាងត្បូង។ លោកបន្ថែមថា៖ «យើងនាំចូលពីប្រទេសជាច្រើន។ បើវៀតណាមចង់សម្រេច គោលដៅនោះ គេគួរផលិត ផលិតផលដែលមានគុណភាពខ្ពស់ និងតម្លៃដែលអាចប្រកួតប្រជែងបាន ដើម្បីសម្រេចចំណែកទីផ្សារនៅទីនេះ»។

លោក Hiroshi Suzuki ប្រធាននាយកប្រតិបត្តិ និងជាប្រធានអ្នកវិភាគសេដ្ឋកិច្ចប្រចាំវិទ្យាស្ថានស្រាវជ្រាវ ពាណិជ្ជកម្មកម្ពុជា (BRIC) បានលើកឡើងថា វាពិបាកក្នុងការប៉ាន់ស្មានបរិមាណពាណិជ្ជកម្ម និងឱនភាពពាណិជ្ជកម្ម នៅឆ្នាំ២០១៥ រវាងកម្ពុជា និងវៀតណាម។ ប៉ុន្តែលោកថ្លែងថា មានសញ្ញាល្អៗជាច្រើន សម្រាប់បង្កើនទំហំនៃការធ្វើពាណិជ្ជកម្មប្រទេសទាំងពីរ។

ទំនិញនាំចេញរបស់ប្រទេសកម្ពុជាភាគច្រើនជាផលិតផលកសិកម្ម។ ប្រទេសនាំចូលសំខាន់ៗមកកម្ពុជា មានចិន ថៃ និងវៀតណាម។ លោក Hiroshi Suzuki ឲ្យដឹងថា៖ «រយៈពេលប៉ុន្មានឆ្នាំទៀត ការប្រកួតប្រជែងរបស់វៀតណាម នឹងកាន់តែខ្លាំងឡើងៗ ក្នុងចំណោមប្រទេសទាំងនេះ ដោយសារប្រាក់ខែបុគ្គលិកនៅចិន និងថៃ នឹងកើនឡើងខ្លាំង»។

លោក គង់ ពុទ្ធារ៉ា អ្នកនាំពាក្យក្រសួងសេដ្ឋកិច្ច មិនមានសុទិដ្ឋិនិយមចំពោះកំណើននេះឡើយ។ លោកបន្តថា៖ «វាទាមទារឲ្យប្រទេសទាំងពីរបង្កើតយន្តការជំរុញ និងលើកទឹកចិត្តសកម្មភាពពាណិជ្ជកម្ម»។ ប៉ុន្តែលោកថ្លែងថា អ្វីដែលរដ្ឋាភិបាលទាំងពីរបានសន្យា នឹងអាចសម្រេចបាន បើមានគោលជំហរ និងមានដំណោះស្រាយ ព្រោះគេអាចលើកទឹកចិត្តវិស័យដែលអាចសម្រេចបាន។
កម្ពុជា វៀតណាម បានសម្រេចគោលដៅពាណិជ្ជកម្មទ្វេភាគី២ពាន់លានដុល្លារ ចាប់តាំងពីឆ្នាំមុនមកម្ល៉េះ។

ពាណិជ្ជកម្មទ្វេភាគីរវាងប្រទេសទាំងពីរកើនឡើង៤២,៥៨ភាគរយ នៅត្រីមាសទីមួយឆ្នាំនេះដែលមានទឹកប្រាក់ជាង៩១៩លានដុល្លារ បើធៀបនឹងរយៈពេលដូចគ្នាកាលពីឆ្នាំមុន ដែលមានត្រឹមតែជាង៦៤៤លានដុល្លារប៉ុណ្ណោះ។ ក្នុងនោះការនាំចេញសរុបរបស់កម្ពុជាកើនឡើង៥៨ភាគរយដល់ជាង២០១ លានដុល្លារ ធៀបនឹងជាង១២៧លានដុល្លារ។ រីឯការនាំចូលសរុបរបស់វៀតណាមមកកម្ពុជា កើន៣៨,៨៣ភាគរយ ពីជាង៥១៦លានដល់ជាង៧១៧លានដុល្លារ។

លោក ចាន់ សុផល លើកឡើងថា៖ «យើងនឹងអាចមានសមត្ថភាពនាំចេញកាន់តែច្រើន ទៅវៀតណាមពិសេសផលិតផលកសិកម្ម ដូចជា កៅស៊ូ»។ លោកបន្តថា វិស័យឯកជននឹងដើរតួនាទីយ៉ាងសំខាន់ក្នុងការអនុវត្តតាមគោលដៅ របស់រដ្ឋាភិបាលមិនថារដ្ឋាភិបាលប្រទេសទាំងពីរចង់សម្រេចបានគោលដៅឬ អត់នោះទេវាអាស្រ័យលើតួនាទីរបស់វិស័យឯកជន»។

លោក Hiroshi Suzuki បានឲ្យដឹងថា ស្ពានអ្នកលឿង ដែលស្ថិតក្រោមការងារសាងសង់ដែលជាជំនួយរបស់ជប៉ុន នឹងបញ្ចប់នៅ២០១៥ ដែលនឹងមានការតភ្ជាប់ទៅមករវាងប្រទេសទាំងពីរ។
បច្ចុប្បន្នរោងចក្រផលិតរបស់ជប៉ុនជាច្រើននៅហូជីមិញ កំពុងទិញគ្រឿងបន្លាស់ចាំបាច់ពីតំបន់ និងប្រទេសជិតខាងខ្លួន។ លោកថ្លែងថា៖ «កម្ពុជា អាចជាប្រទេសមួយក្នុងចំណោមប្រទេសល្អៗ ក្នុងការផលិតគ្រឿងបន្លាស់ក្នុងតម្លៃថោក។ កំណើនពាណិជ្ជកម្មនេះក៏ត្រូវបានគេរំពឹងទុកផងដែរ»។

លោក ត្រាន ទូ មន្ត្រីពាណិជ្ជកម្មនៅស្ថានទូតវៀតណាមប្រចាំនៅភ្នំពេញមិនអាចទាក់ទងបានទេកាលពីថ្ងៃអង្គារ។
លោក គង់ ពុទ្ធារ៉ា បានឲ្យដឹងថា ប្រទេសជាច្រើនមិនអាចលុបបំបាត់ឱនភាពពាណិជ្ជកម្មរវាងគ្នាបានឡើយ ទាក់ទងនឹងការនាំចេញ-នាំចូល។
លោកបន្តថា៖ «យើងមិនអាចធ្វើឲ្យមានតុល្យភាពពាណិជ្ជកម្មជាមួយពួកគេបាន ឡើយដោយសារពួកគេមានប្រជាជនច្រើន និង GDP ខ្ពស់»។

កាលពីដើមឆ្នាំមុនលោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន ក៏បានប្តេជ្ញាចិត្តជាមួយលោក ហ៊ូ ជីនតាវ ប្រធានាធិបតីចិន ដើម្បីបង្កើនពាណិជ្ជកម្មទ្វេភាគីរវាងប្រទេសទាំងពីរឲ្យដល់៥ ពាន់លានដុល្លារនៅត្រឹម២០១៥ផងដែរ៕

Cambodia’s first social work grads ready to take the reins

Soon-to-be graduates of Cambodia’s first social work program, run by the Royal University of Phnom Penh, prepare to enter a sector dominated by foreign NGO workers. Photograph: supplied

Monday, 25 June 2012, Calvin Yang

After witnessing his fellow Cambodians endure poverty, child exploitation, domestic violence and discrimination for years, 24-year-old Hour Chhaileng wasn’t going to let each day pass without doing something about it.

“It’s not easy for Cambodians to live under these difficult circumstances,” he says. “I wanted to do something to help them find solutions to their problems.”

Chhaileng graduated from high school four years ago and chose to pursue a university education in social work – completely uncharted territory for local undergraduates and one dominated by foreign aid workers and volunteers.

Next month, Chhaileng will be among the pioneer batch of students who graduate from the Social Work Baccalaureate degree program at the Royal University of Phnom Penh (RUPP), the first college-level social work course in Cambodia.

“This is the first time such a program has been offered in Cambodia,” says Dalin Meng, head of the department of social work.

“There is a lot of need here in Cambodia, and this course plays a crucial role in answering to that need.” To commemorate the completion of their course, the students have been invited to a formal ceremony early next year at which the top students of the program will receive their official certificates from Prime Minister Hun Sen.

Cambodia, a country ravaged by decades of civil conflict and mistrust, is slowly moving out of the shadows of its disturbing past with the assistance of about 2,000 local and international non-government organisations.

“After Pol Pot’s reign, there were issues of poverty, street children, domestic violence and more, but we didn’t have the knowledge or skill to help our own people,” Meng says.

“Even now, there are a lot of people here who face such problems.”

For two decades, myriad NGOs have come to Cambodia to work on everything from child rights and protection, HIV/AIDS and mental-health issues to disabilities and youth rehabilitation.

Some experts, however, feel that the help offered by international organisations and agencies is only short-term when it comes to the future of Cambodia.

Today, the country is populated by young people who have not experienced war but are still living with its consequences. “Some NGOs are handing out help to the needy rather than teaching them skills, which is more long-term,” says Meng, who has a graduate degree in social work from the University of Washington in the United States, a close partner that has helped to establish the program.

“We are trying to put in place a more sustainable approach to social work in Cambodia, and this program is a good way to let young Khmers take charge of their own country.”

As Cambodia transits from reliance on foreign aid to locals working on the ground, advocates and aid workers hope the local angle will change its ability to address the issues that have plagued the Kingdom for decades.

“It’s a very exciting time for social services in Cambodia with this first round of graduates entering the workplace,” says Rebekah Kofoed, a social work technical adviser at Friends International.

“Having Khmer social work graduates on the ground will balance well-developed field practice with theory that will provide strengthened services to beneficiaries.

“This is an important step in the overall positive development of Cambodia.”

The four-year course, which began in September, 2008, was specially designed as a practical, hands-on program to prepare its students for work at local and international organisations as well as in public agencies.

“This program provides our students with a more participatory learning environment instead of just sitting in lectures or reading their textbooks,” says Meng, a lecturer specialising in psychological trauma and counselling.

“We hope this will help students to learn more, explore more and experience more.”

The professional degree, which emphasises field learning as a key component, allows students to be directly exposed to the situation on the ground through practicums during their second and third year, as well as a semester-long internship in their final year.

With close to 40 partnering organisations including UNICEF, Maryknoll, Transcultural Psychosocial Organisation and First Step, the undergraduates, who come from 10 provinces, are offered a broad range of opportunities in every facet of community living, from community-based organisations and hospitals to government agencies and NGOs.

“The placements allow us to apply what we have learnt in class through the different areas of social work,” says student Hun Sinoun.

“With all the experiences I have gained through different placements, I am confident of finding a good job.”

According to the department, five of the 22 graduating social-work students have already received permanent job offers from various NGOs and government agencies in Phnom Penh.

“In a few years, I think many NGOs here will be localised, so they can become more sustainable for the long term,” Meng says.

The social-work course, which has gained popularity with high-school students keen to enrol at university, is being adapted into a part-time program in addition to short-course certifications to cope with the demand for long-term aid workers.

“If we take a look at the situation in Cambodia today, we can see that even though it’s not perfect, some things have changed,” Sinoun, a former intern with the Advocacy and Policy Institute, says.

“I strongly believe that one day, Cambodia will be a great society in which everyone can help both themselves and their country.”

ស្នាមញញឹមនិងព្រហ្មវិហារធម៌ជាគន្លឹះដោះស្រាយបញ្ហាសង្គម

ដោយ ប៉ែន បូណា

ជនជាតិខ្មែរត្រូវបានជនបរទេសស្គាល់ថាមនុស្សចូលចិត្តញញឹម រាក់ទាក់គួរឲ្យស្រឡាញ់។ ដោយសារស្នាមញញឹមនេះហើយបានជាជនបរទេសបានហៅប្រទេសកម្ពុជាថាជាព្រះ រាជាណាចក្រនៃស្នាមញញឹម។ ប៉ុន្តែ បច្ចុប្បន្ន ជនជាតិខ្មែរជាច្រើនបានបាត់បង់ស្នាមញញឹមហើយបែរទៅពាក់មុខយក្ស ដាក់គ្នាទៅវិញ មិនថាក្នុងឆាកនយោបាយ ឬក្នុងសង្គមទូទៅនោះទេ។ ជម្លោះនយោបាយ អំពើហិង្សាក្នុងគ្រួសារ និងការកាប់សម្លាប់គ្នាដោយគ្រាន់តែមានបញ្ហាបន្តិចបន្តួច គឺជាបច្ចុប្បន្នភាពសង្គមដែលគេបានឃើញជារៀងរាល់ថ្ងៃ។ តើស្នាមញញឹមរបស់ជនជាតិខ្មែរបាត់ទៅណាអស់?

«ព្រះរាជាណាចក្រនៃស្នាមញញឹម» នេះជាឈ្មោះដែលពួកបស្ចិមប្រទេសបានដាក់ឲ្យប្រទេសកម្ពុជា បន្ទាប់ពីពួកគេបានមកកាន់ប្រទេសនេះហើយត្រូវបានទាក់ទាញយ៉ាងខ្លាំងដោយ ស្នាមញញឹមរាក់ទាក់របស់ពលរដ្ឋខ្មែរ។ កេរ្តិ៍ឈ្មោះនេះពិតជាស័ក្តិសមនឹងទទួលសម្រាប់ជនជាតិខ្មែរពីព្រោះថា ទោះបីជាពលរដ្ឋក្រីក្របំផុត នៅទីជនបទដាច់ស្រយាលយ៉ាងណាក៏ដោយ ក៏ពួកគេមានស្នាមញញឹម និងទឹកចិត្តដែរ ដូចអ្វីដែលដូនតាខ្មែរបានទូន្មានកូនចៅថា «ក្រចុះឲ្យតែមាន» គឺមានស្នាមញញឹម និងទឹកចិត្ត ដែលជាគុណធម៌ដ៏ប្រពៃរបស់ជនជាតិខ្មែរ។

ប៉ុន្តែ រយៈពេលចុងក្រោយនេះ ជនជាតិខ្មែរជាច្រើនហាក់បានបំភ្លេចកេរ្តិ៍ឈ្មោះដ៏ល្អនៃពូជសាសន៍ របស់ខ្លួនដោយបោះបង់ស្នាមញញឹមចោលហើយបែរមកពាក់មុខយក្សដាក់គ្នាទៅវិញ។ គ្រាន់តែរាំជាន់ជើងគ្នាបន្តិចបន្តួចឬពេលខ្លះគ្រាន់តែសម្លឹងមុខគ្នា ក៏មនុស្សខ្មែរសម័យនេះអាចបង្កជម្លោះកាប់ចាក់គ្នាបានដែរ។ មិនថាតែក្រុមក្មេងស្ទាវនោះទេ សូម្បីតែមនុស្សចាស់ខ្លះក៏បានបាត់បង់អធ្យាស្រ័យគ្នាយ៉ាងខ្លាំងដែរ។ គ្រាន់តែគ្រោះថ្នាក់ចរាចរណ៍តាមដងផ្លូវបន្តិចបន្តួចឬក៏បញ្ហាតូចតាច សោះ មនុស្សភាគច្រើនមិនបានប្រើស្នាមញញឹមដើម្បីដោះស្រាយបញ្ហាទេ តែបែរជាបញ្ចេញកំហឹងដាក់គ្នាឬក៏ទូរសព្ទ័ស្វែងរកអន្តរាគមន៍ពី បក្ខពួក និងខ្នងបង្អែកទៅវិញ។

នេះនៅមិនទាន់រាប់អំពើហិង្សាក្នុងគ្រួសារ ជម្លោះប្តីប្រពន្ធ ឪពុកនិងកូន រហូតដល់ពេលខ្លះ ម្តាយនិងកូន ឬបងនិងប្អូនឈ្លោះគ្នាគ្រាន់តែរឿងព្រំដីក៏មាន។ងាកទៅមើល ឆាកនយោបាយវិញការពាក់មុខយក្សដាក់គ្នាក៏ស្ទើរតែក្លាយជាទម្លាប់ទៅហើយ ដែរ។គូបដិបក្ខនយោបាយទាំងឡាយហាក់បានប្រើប្រាស់កំហឹងទល់កំហល់ជាជាង ស្នាមញញឹមដើម្បីដោះស្រាយបញ្ហា។ពាក្យសម្តីអសុរោះ ប្រកបដោយការប្រមាថ និងគំនុំសងសឹក ត្រូវបានប្រើប្រាស់ដើម្បីរិះគន់វាយប្រហារគ្នាស្ទើររាល់ថ្ងៃ។

ជាការពិត បច្ចុប្បន្ននេះ គេពិតជាកម្របានឃើញណាស់នូវការដោះស្រាយបញ្ហាដោយប្រើស្នាមញញឹម តែអ្វីដែលគេបានឃើញជាញឹកញាប់បំផុតគឺជម្លោះតឹងសរសៃកដាក់គ្នាឬក៏ ឈានដល់ហិង្សាតែម្តង។ ជាលទ្ធផល ពន្ធនាគារទូទាំងប្រទេស ស្ទើរតែរកកន្លែងដាក់អ្នកទោសមិនបានទៅហើយ។ តើស្នាមញញឹមរបស់ជនជាតិខ្មែរបាត់បង់ទៅណា? សម្រាប់ក្រសែភ្នែកក្រុមអ្នកវិភាគបញ្ហាសង្គមកម្ពុជា ការស្រុតចុះនៃសីលធម៌សង្គមនាពេលបច្ចុប្បន្ននេះគឺជាព្រឹត្តិការណ៍ដ៏ គួរឲ្យព្រួយបារម្ភ និងមិនអាចបណ្តែតបណ្តោយបានឡើយ។

ការបន្ទោសទៅលើផលវិបាកនៃសង្គ្រាមវិនាសកម្មកាលពីអតីតកាលជារឿងមួយ ហើយតែផលវិបាកនៃសាកលភាវូបនីយកម្មនិងការបាត់បង់អធ្យាស្រ័យគ្នា ក្នុងសម័យ«សម្ភារៈ និងអំណាចនិយម» នាពេលបច្ចុប្បន្នគឺជារឿងសំខាន់មួយទៀត។

នៅក្នុងបរិបទបែបនេះ ការលើកកម្ពស់សីលធម៌សង្គមគឺជាកិច្ចការដ៏ចាំបាច់មិនអាចមើលរំលង បានឡើយ។ នៅក្នុងសង្គមខ្មែរ គុណធម៌ដ៏ថ្លៃថ្លាបំផុតគឺព្រហ្មវិហារធម៌ទាំង៤ដែលបង្កប់នៅក្នុង ស្នាមញញឹមនៃកំពូលប្រាសាទបាយ័ន។នេះគឺជាកេរមរតកដ៏មានតម្លៃដែលដូនតា ខ្មែរបន្សល់ទុកឲ្យកូនចៅជំនាន់ក្រោយ។គុណធម៌នេះហើយដែលជាដំបងទិព្វ ក្នុងការដោះស្រាយបញ្ហាគ្រប់ជំពូកដោយចៀសវាងបាននូវអំពើហិង្សា។ នៅពេលដែលមនុស្សគ្រប់គ្នាបោះបង់ចោលការប្រមាថហើយបែរទៅញញឹមដាក់គ្នា ប្រកបដោយអធ្យាស្រ័យរឿងធំនឹងទៅជារឿងតូចរីឯរឿងតូចនឹងត្រូវ បញ្ចប់។គុណធម៌ដ៏មានតម្លៃនេះមានរួចស្រេចទៅហើយនៅក្នុងមនុស្សខ្មែរ គ្រប់គ្នាប៉ុន្តែវាគ្រាន់តែកប់បាត់ក្នុងកាលៈទេសៈមួយដែល«ធម៌ ប្រមាថ»កំពុងមានឥទ្ធិពលខ្លាំងតែប៉ុណ្ណោះ។ស្នាមញញឹម និងព្រហ្មវិហារធម៌នឹងវិលមកវិញប្រសិនបើគេនាំគ្នាគាស់កកាយនិងលើក តម្លៃវាផ្ទុយទៅវិញវានឹងកប់បាត់កាន់តែជ្រៅនិងនាំសង្គមទៅរក គ្រោះថ្នាក់កាន់តែខ្លាំងប្រសិនបើគេបណ្តែតបណ្តោយឲ្យ«ធម៌ ប្រមាថ»ដឹកមុខតទៅទៀត៕

Wednesday 27 June 2012

PM defends economic land concession signings

Prime Minister Hun Sen speaks in Phnom Penh earlier this month. Photograph: Pha Lina/Phnom Penh Post

Wednesday, 27 June 2012 Vong Sokheng

Prime Minister Hun Sen has fiercely defended his right to grant economic land concessions after issuing a moratorium on the leases in May, pointing to a loophole in the ban which exempts ELCs that already had in principle approval.

Hun Sen attacked the Post and the Cambodia Daily in a speech yesterday for failing to understand the legalities of his May 7 moratorium when reporting that ELCs had been granted despite the order – an apparent contradiction.

“I respect the media, but those media [outlets] lack professional journalism, they lack all aspects of information or have an intention to destroy,” he said, adding the newspapers should issue corrections for their articles or they would have a problem with him.

Specifically, the premier highlighted Point 4 of the order, which states that for ELCs which had already “received the official permission from the government before the issued date, it is necessary to continue to enforce in according with legal principles and procedures in effect”.

The prime minister has signed off on at least six ELCs covering almost 50,000 hectares and privatised more than 35,000 hectares of protected areas in six separate tracts – which are destined to become ELCs – since he announced the moratorium.

He has also granted a 7,668 hectare concession for tourism, which is not technically an ELC.

The ELCs, he said, had all gained approval in principle and as such did not contravene the moratorium.

“If the economic land concessions are not yet privatised as the private state land, the prime minister has to sign on the sub-decree and many more procedures,” Hun Sen said.

Naly Pilorge, director of the rights group Licadho, yesterday attacked the loophole in the moratorium, which she said was “so big it swallows the ban itself” and left everyone in the dark as to just how many more ELCs were coming.

“We’ve documented at least 13 concessions totalling over 80,000 hectares since the ban was signed on May 7. That’s 800 square kilometres – an area larger than the size of Singapore,” Pilorge said in a written statement. “We call on the government to publicly declare how many more concessions are in the pipeline.”

Minister of Agriculture, Chan Sarun, said he did not know how many more ELCs could be eligible for approval under the ban, adding there was confusion in the media about “process” and “technical workings”.

នាយករដ្ឋមន្រ្តីបញ្ជាក់ពីបញ្ហាដីសម្បទានដែលចម្រូងចម្រាស

27 June 2012 វង្ស សុខេង និង ជាង សុខា

ភ្នំពេញៈ លោកនាយករដ្ឋមន្រ្តី ហ៊ុន សែន បានបដិសេធទៅនឹងការចុះផ្សាយដ៏ចម្រូងចម្រាស ដែលថា លោកបានចុះហត្ថលេខា ផ្តល់សម្បទានដីសេដ្ឋកិច្ច បន្ថែមទៀត ទៅឲ្យក្រុមហ៊ុនឯកជន នៅក្រោយពេលដែលលោក បានចេញបទបញ្ជាឲ្យផ្អាក កាលពីថ្ងៃទី ៧ ខែឧសភា។

ថ្លែងទៅកាន់យុវជនស្ម័គ្រចិត្តប្រមាណ ១០០០ នាក់ ដែលជ្រើសរើសដើម្បីចុះទៅវាស់វែងបែងចែកដីធ្លី ជូនប្រជាពលរដ្ឋ នៅតាមតំបន់ដែលមានជម្លោះដីធ្លី ជាមួយក្រុមហ៊ុនឯកជន លោកនាយករដ្ឋមន្រ្តី បានរិះគន់កាសែត ភ្នំពេញ ប៉ុស្តិ៍ និងកាសែត ឌឹ ខេមបូឌា ដេលី យ៉ាងខ្លាំងៗ ដោយលោកមានប្រសាសន៍ថា កាសែតទាំងពីរ សរសេរអត្ថបទព័ត៌មាន ដោយគ្មានមូលដ្ឋានច្បាប់។

លោក ហ៊ុន សែន បានបញ្ជាក់ថា៖ «ខ្ញុំគោរពសារព័ត៌មាន ក៏ប៉ុន្តែសារព័ត៌មានដែលខ្វះវិជ្ជាជីវៈ ឬក៏ខ្វះព័ត៌មានគ្រប់ជ្រុងជ្រោយ ឬក៏មានចេតនាបំផ្លិចបំផ្លាញ គួរត្រូវបានកែតម្រូវ បើមិនកែតម្រូវ យើងអាចមានបញ្ហាជាមួយគ្នា»។ លោកបានបន្ថែមថា៖ «ខ្ញុំចេះតែដាស់តឿន ដោយត្រូវមើលពីដើមដល់ចប់ កុំមើលមួយចំណុច ហើយមានចេត នាបំផ្លាញ»។ លោក ហ៊ុន សែន បញ្ជាក់ថា បទបញ្ជាលេខ ០១ របស់លោក ដែលមានបួនចំណុច លោកសូមលើកតែ ២ ចំណុចទេ ដែលជាប់ពាក់ព័ន្ធគ្នា ហើយចំណុចទី ១ ចែងច្បាស់ថា ផ្អាកបណ្តោះអាសន្ន ការផ្តល់ដីសម្បទានសេដ្ឋកិច្ច និងចំណុចទី ៤ ចែងច្បាស់ថា ចំពោះដីសម្បទានសេដ្ឋកិច្ច ដែលទទួលបានការអនុញ្ញាតជាគោលការណ៍ ពីរដ្ឋាភិបាលរួចហើយ មុនថ្ងៃចេញបទបញ្ជានេះ ត្រូវបន្តអនុវត្តតាមគោលការណ៍ច្បាប់ និងនីតិវិធីជាធរមាន។ លោកបន្ថែមថា ប្រសិនបើដីសម្បទានសេដ្ឋកិច្ច មិនទាន់កំណត់ជាដីឯកជនរបស់រដ្ឋនាយករដ្ឋមន្រ្តី ត្រូវចុះហត្ថលេខា លើអនុក្រឹត្យ និងមាននីតិវិធីជាច្រើនទៀត បន្ទាប់មកក្រុមហ៊ុន ត្រូវអនុវត្តសេចក្តីជូនដំណឹងរបស់រដ្ឋាភិបាល គឺត្រូវសហការជាមួយនឹងក្រសួងកសិកម្ម កំណត់ព្រំប្រទល់ ឬកាត់ដីចេញពីទំហំជាក់ស្តែង បើប៉ះពាល់ដីព្រៃ ត្រូវកាត់ចេញ បើប៉ះពាល់អ្នកភូមិ ត្រូវរក្សាដីឲ្យពួកគេ។

យោងតាមព្រះរាជក្រឹត្យថ្ងៃទី ១២ ខែមិថុនា និងថ្ងៃទី ១៥ ខែមិថុនា លោកនាយករដ្ឋមន្រ្តី បានចុះហត្ថលេខាលើអនុក្រឹត្យ ៩ នៅថ្ងៃទី ៧ ខែមិថុនា ដែលកំណត់ដីសាធារណៈរបស់រដ្ឋ ទៅជាដីឯកជនរបស់រដ្ឋ ក្នុងតំបន់អភិរក្សសត្វព្រៃ ដែលលោកនាយករដ្ឋមន្រ្តី អះអាងថា អនុក្រឹត្យទាំងនោះ ជាផ្នែកនៃនីតិវិធីច្បាប់ និងគោលការណ៍ដីសម្បទានសេដ្ឋកិច្ច ដែលបានអនុម័តជាគោលការណ៍រួចហើយ ដោយរដ្ឋាភិបាល។

លោកបន្តថា៖ «ត្រូវបំពេញនីតិវិធីឲ្យគេ [ម្ចាស់ដីសម្បទានសេដ្ឋកិច្ច] ក្នុងនីតិវិធីរាប់ទាំងអនុក្រឹត្យ អនុបយោគ។ [ប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយ] មើលច្បាប់ឲ្យគ្រប់គ្រាន់ ចាំនិយាយតាំងខ្លួនជាបណ្ឌិត»។
លោក ច័ន្ទ សារុន រដ្ឋមន្រ្តីក្រសួងកសិកម្ម បានប្រាប់ ភ្នំពេញ ប៉ុស្តិ៍ កាលពីម្សិលមិញថា តាមពិត នីតិវិធីអនុវត្ត នឹងត្រូវការរយៈពេលពី ២ ទៅ ៣ ខែ បន្ទាប់ពីរដ្ឋាភិបាល អនុម័តជាគោលការណ៍ ហើយក្រុមហ៊ុន ត្រូវធ្វើការឲ្យបានជិតស្និទ្ធ ជាមួយនឹងក្រសួងកសិកម្ម លើផែនការមេ និងយន្តការដទៃទៀត មុននឹងចុះហត្ថលេខា លើកិច្ចព្រមព្រៀងផ្លូវការ។

លោកបញ្ជាក់ថា៖ «ខ្ញុំគិតថា នេះជាការភ័ន្តច្រឡំ របស់ប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយ ដែលមិនយល់ដឹង ពីនីតិវិធី វាជាការងារបច្ចេកទេស។ ឥឡូវនេះ យើងកំពុងធ្វើការលើបញ្ហាបច្ចេកទេស ដល់ក្រុមហ៊ុនដទៃទៀត ដែលទទួលបានការអនុញ្ញាតជាគោលការណ៍ ប៉ុន្តែមិនទទួលបានការអនុញ្ញាតជាផ្លូវការពីប្រមុខរដ្ឋាភិបាល»។ បើតាមលោក ច័ន្ទ សារុន ក្រសួងកសិកម្ម បានផ្តល់ដីសម្បទានប្រហែល ១,២ លានហិកតា ដល់ក្រុមហ៊ុនឯកជន ១៧៦ ចាប់តាំងពីឆ្នាំ ១៩៩៥ មក ប៉ុន្តែក្រុមហ៊ុន ៥៨ ត្រូវបានលុបចោលដីសម្បទានសេដ្ឋកិច្ចដោយសាររំលោភលើកិច្ច ព្រមព្រៀង៕ TK

និស្សិតមួយចំនួនបារម្ភពីទីផ្សារការងារនៅកម្ពុជា

ដោយ សេង សេរីរ័ត្ន

2012-06-27

និស្សិតមួយចំនួននៅរាជធានីភ្នំពេញ បានអះអាងថា បច្ចុប្បន្នទីផ្សារការងារនៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា មានការពិបាក និងតូចចង្អៀតសម្រាប់និស្សិតដែលទើបចេញពីសាលារៀន។

លោក ម៉ា រស្មី រៀននៅសាកលវិទ្យាល័យ ន័រតុន (Norton) ឆ្នាំទី៤ ផ្នែកអគ្គិសនី និងអេឡិចត្រូនិក បានអោយដឹងថា លោកបានដើររកការងារធ្វើជាច្រើនកន្លែងហើយ ប៉ុន្តែមិនទាន់មានកន្លងណាមួយហៅលោកទៅសម្ភាសន៍នោះទេ។ លោកថា លោកមានការបារម្ភខ្លាំងចំពោះទីផ្សារការងារនៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា បច្ចុប្បន្ននេះ។ ការសិក្សារបស់លោកជិតបញ្ចប់ទៅហើយ ក៏មិនដឹងថា លោកនឹងអាចរកការងារបានធ្វើសម្រាប់តបស្នងទៅដល់ក្រុមគ្រួសាររបស់ លោក ដែលបានផ្ដល់ជាថវិកាអោយលោកសិក្សារៀនសូត្រនោះដែរ។

លោកបន្តទៀតថា ទីផ្សារនៅកម្ពុជា តូចចង្អៀតណាស់ បើរាជរដ្ឋាភិបាលបើកទីផ្សារសេរីមួយនៅឆ្នាំ២០១៥ ទៀតនោះ នឹងរឹតតែធ្វើអោយនិស្សិតជាច្រើនអត់ការងារធ្វើជាមិនខាន។
លោក អាង គឹមទៀង រៀននៅសាកលវិទ្យាល័យភូមិន្ទកសិកម្មផ្នែកវិទ្យាសាស្ត្រសត្វ ឆ្នាំទី៤ បានអោយដឹងថា ជំនាញរបស់លោកកាលពីមុនមិនសូវមានទីផ្សារប៉ុន្មានទេ តែបច្ចុប្បន្នវាមានទីផ្សារបន្តិចហើយ ដោយសារប្រទេសកម្ពុជា ជាប្រទេសមួយដែលកំពុងតែអភិវឌ្ឍន៍ និងមិនសូវមានអង្គការណា ឬក៏ក្រុមហ៊ុនណាមួយដែលចូលមកវិនិយោគទុនមកលើជំនាញនេះដែរ។ ភាគច្រើននិស្សិតមិនសូវអោយតម្លៃជំនាញកសិកម្មនេះប៉ុន្មានទេ ប៉ុន្តែលោកថា លោកក៏មានការបារម្ភដែរចំពោះការស្វែងរកការងារធ្វើរបស់លោក ព្រោះពេលនេះលោកនឹងត្រូវបញ្ចប់នៅសាលាក្នុងពេលឆាប់ៗនេះ។

លោកបន្តទៀតថា លោកមិនដឹងថានៅពេលដែលលោកដាក់ប្រវត្តិរូបទៅ តើអង្គការ ឬក្រុមហ៊ុនណាមួយអាចទទួលលោកយកមកធ្វើការជាមួយគេនោះទេ។

ចំណែកឯកញ្ញា ស៊ុយ រដ្ឋា រៀននៅសាកលវិទ្យាល័យជាតិគ្រប់គ្រង ផ្នែកទេសចរណ៍ ឆ្នាំទី១ ប្រាប់អោយដឹងថា នាងមិនសូវមានការព្រួយបារម្ភប៉ុន្មានទេ ចំពោះទីផ្សារការងារ ព្រោះថា មុខជំនាញរបស់នាងគឺងាយរកការងារធ្វើ ហើយនាងក៏សង្ឃឹមថា នៅពេលដែលបញ្ចប់ការសិក្សា នឹងអាចរកការងារមួយបានល្អសម្រាប់ជីវិតរបស់ខ្លួន និងសង្គមគ្រួសាររបស់នាងដែរ។
កញ្ញាបន្តទៀតថា នៅក្នុងសង្គមការងារបច្ចុប្បន្ន ភាគច្រើនតាមអង្គការ ឬក្រុមហ៊ុននៅពេលជ្រើសរើសបុគ្គលិកធ្វើការងារម្តងៗ មិនសូវរើសយកនិស្សិតដែលបានបញ្ចប់ពីសាលាភ្លាមនោះទេ។

ទាក់ទិននឹងបញ្ហានេះ សកលវិទ្យាធិការរងនៃសាកលវិទ្យាល័យជាតិគ្រប់គ្រង លោក សារិក ប៊ុនធឿន មានប្រសាសន៍ថា មូលហេតុដែលនិស្សិតរៀនចប់ហើយមិនសូវមានការងារធ្វើ គឺដោយសារនិស្សិតមួយចំនួនរៀនចង់បានតែសញ្ញាបត្រ និងមួយចំនួនទៀតពួកគាត់ខ្វះសមត្ថភាពក្នុងការធ្វើបទសម្ភាសន៍ជាមួយ ក្រុមហ៊ុន។ លោកយល់ថា និស្សិតបច្ចុប្បន្ននេះ ការសិក្សារបស់គាត់គឺនៅមានកម្រិតខ្សោយនៅឡើយ។

លោកបន្តទៀតថា និស្សិតដែលបានចប់ការសិក្សានៅសាកលវិទ្យាល័យជាតិគ្រប់គ្រងមានចំនួន និស្សិត ៧៥ភាគរយ ទៅ ៨០ភាគរយ ដែលមានការងារធ្វើ ប៉ុន្តែចំពោះតែនិស្សិតរៀនពេលយប់តែប៉ុណ្ណោះ។ លោកគិតថា ទីផ្សារការងារនៅកម្ពុជា មិនសូវទូលាយប៉ុន្មានទេ ហើយភាគច្រើននិស្សិតចូលចិត្តសិក្សាតែជំនាញដែលពួកគេគិតថា ការងារនោះអង្គុយនៅកន្លែងត្រជាក់ ដូចជាធនាគារ ហរិញ្ញវត្ថុ ផ្នែកគណនេយ្យ និងផ្នែកគ្រប់គ្រងជាដើម ដែលលោកថា ពួកគេគិតថា ជំនាញទាំងអស់នេះជាជំនាញមួយដែលការងារនៅក្នុងតែការិយាល័យ។

លោក សារិក ប៊ុនធឿន បានបញ្ជាក់បន្ថែមទៀតថា ទីផ្សារការងារបច្ចុប្បន្ន គឺមានតែការងារដែលមានប្រាក់ខែតិចៗ មិនអាចយកទៅប្រកួតប្រជែងជាមួយទីផ្សារអន្តរជាតិបានទេ។
នាយកប្រតិបត្តិនៃអង្គការកម្មវិធីអភិវឌ្ឍន៍ធនធានយុវជន លោក ជាង សុខា មានប្រសាសន៍ថា នៅក្នុងមួយឆ្នាំៗ មាននិស្សិតចំនួន ៣ម៉ឺន ទៅ ៤ម៉ឺននាក់ ដែលបានចេញពីសាកលវិទ្យាល័យ ហើយភាគច្រើនពួកគាត់ពិបាករកការងារធ្វើអោយត្រូវនឹងជំនាញរបស់ ខ្លួន។

លោកថា ការសិក្សាមួយជារួម មានកម្លាំងពលកម្មចំនួន ៣០ម៉ឺន ទៅ ៤០ម៉ឺននាក់ មាន ២៧ភាគរយទេ ដែលអាចទទួលការងារបានធើ្វ ហើយនៅក្នុងចំណោម ២៧ភាគរយនេះ មានអ្នកធើ្វការរកស៊ីដោយខ្លួនឯងផ្ទាល់ និងអ្នកដែលទទួលបានប្រាក់ខែមានចំនួនជាង ២០ភាគរយតែប៉ុណ្ណោះ។
លោកបន្តទៀតថា និស្សិតមួយចំនួននៅពេលបច្ចុប្បន្ននេះចេះបង្កើតការងារដោយខ្លួនឯង ដោយមិនរង់ចាំការងារនៅតាមអង្គការ ឬក្រុមហ៊ុននោះទេ។

របាយការណ៍របស់ក្រសួងអប់រំយុវជន និងកីឡា បានឲ្យដឹងថា កម្ពុជាមានសិស្ស-និស្សិត ទាំងនៅសាលារដ្ឋ និងឯកជន មានប្រមាណ ៣,៥លាននាក់ កំពុងសិក្សានៅទូទាំងប្រទេស។

ប្រព័ន្ធអប់រំនៅកម្ពុជា បច្ចុប្បន្នត្រូវបានសង្គមស៊ីវិលដែលធ្វើការពាក់ព័ន្ធ សិក្សាឃើញថា នៅមានភាពទន់ខ្សោយ ដោយសារគ្រូមួយចំនួនមិនយកចិត្តទុកដាក់ក្នុងការបង្រៀន កើតមានអំពើពុករលួយក្នុងប្រព័ន្ធអប់រំ ដែលបណ្ដាលមកពីគ្រូបង្រៀនមានប្រាក់ខែទាប មិនសមស្របនឹងតម្លៃទំនិញលើទីផ្សារ៕

រឿងរ៉ាវទំនោររបស់កម្ពុជា... រវាងប្រទេសចិននិងសហរដ្ឋអាមេរិក?

លោក នាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន ចាប់ដៃជាមួយមេដឹកនាំចិន កាលពីពេលកន្លងមក។ រូបថត ហេង ជីវ័ន

សូមគោរពលោកការីនិពន្ធ

តើប្រទេសកកម្ពុជា កំពុងមានទំនោរទៅខាងប្រទេសចិន ឬសហរដ្ឋអាមេរិក? តាមបរិបទប្រទេសកម្ពុជា សំណួរនេះ ត្រូវបានកប់បាត់ម្តងរួចទៅហើយ ក្រោយសម័យខ្មែរក្រហមបានដួលរលំ។ តាមប្រវត្តិសាស្ត្រ នៅទសវត្សរ៍ ១៩៦០ ប្រទេសកម្ពុជាមានទំនោរទៅខាងចិន ហើយនៅទសវត្សរ៍ ១៩៧០ កម្ពុជា មានទំនោរទៅខាងអាមេរិក។ ក្រោយមកសម្រាប់រយៈពេល៣ ទសវត្សរ៍បន្ទាប់ កម្ពុជាបានធ្លាក់ចូលទៅក្នុងសង្គ្រាមស៊ីវិល បណ្តាលឲ្យប្រជាជនរាប់លាននាក់រងទុក្ខវេទនា។ ពេលនោះហើយជាពេលដែលរឿងទំនោរខាងណានោះ បានសាបរលាបបាត់។

តាមការបារម្ភរបស់យើង បច្ចុប្បន្ន រឿងនេះ ហាក់ដូចជាកំពុងលេចឡើងសាជាថ្មី។ ជាមួយការងើបឡើងរបស់ចិន តាមរយៈសេដ្ឋកិច្ចដ៏ខ្លាំងក្លា និងការចំណាយថវិកា សម្រាប់វិស័យយោធាដ៏សម្បើមរបស់ខ្លួននៅម្ខាង ហើយអ្វីដែលគេហៅថា«សតវត្សរ៍ប៉ាស៊ីហ្វិករបស់អាមេរិក» នៅម្ខាងទៀតនោះ ការតស៊ូដើម្បីឥទ្ធិពល កំពុងដុតកម្តៅឡើង រវាងប្រទេសមហាអំណាចទាំង ២ នេះ។ ទោះបីរដ្ឋធម្មនុញ្ញប្រទេសកម្ពុជា មានចែងពីភាពអព្យាក្រឹត និងមិនចូលបក្ខសម្ព័ន្ធក្តី ពិភពខាងក្រៅ មើលឃើញផ្សេង ដោយពិនិត្យទៅលើទំហំនៃទំនាក់ទំនងទ្វេភាគី ជាមួយចិនទល់នឹងទំនាក់ទំនងទ្វេភាគីជាមួយអាមេរិក។

និយាយពីនយោបាយ ខណៈកម្ពុជាធ្វើជាប្រធានអាស៊ាន ទោះបីវាគួរឲ្យអស់សំណើចយ៉ាងខ្លាំងក្តី ពាក្យចចាមអារ៉ាមបានលើកឡើងថា កម្ពុជាបានបញ្ជូនគ្រប់ឯកសារទាំងអស់ទៅឲ្យចិន នៅមុនកិច្ចប្រជុំជាមួយអាស៊ាន។ វាពិបាកនឹងជឿណាស់ថា មានមនុស្សយកចិត្តទុកដាក់ នឹងរឿងកំប្លែងចោទប្រកាន់ដ៏អាក្រក់នេះថាជារឿងពិត នៅពេល«ការវេញជាធ្លុងមួយ» និង«តួនាទីកណ្តាលរបស់អាស៊ាន»គឺជានិមិត្តរូបស្នូលរបស់អាស៊ាន។

និយាយពីសេដ្ឋកិច្ច មនុស្សមួយចំនួន បានសម្តែងក្តីព្រួយបារម្ភធ្ងន់ធ្ងរ អំពីឥទ្ធិពលនៃប្រាក់របស់ចិន នៅប្រទេសកម្ពុជា។ ប៉ុន្តែ តើមានប្រទេសប៉ុន្មាន នៅលើពិភពលោក ដែលមិនចង់ទទួលប្រាក់របស់ចិន នៅពេលប្រទេសតំបន់ចាយប្រាក់អឺរ៉ូជួបវិបត្តិ ហើយសេដ្ឋកិច្ចអាមេរិកចុះអន់ថយនោះ? នៅដើមខែមិថុនានេះ សូម្បីតែជប៉ុន ក៏ចាប់ផ្តើមបង្វែរទៅរកការដោះដូរផ្ទាល់រវាងរូបិយប័ណ្ណយ៉េន របស់ជប៉ុន និងរូបិយប័ណ្ណយន់របស់ចិនដែរ។ នៅក្នុងសេដ្ឋកិច្ចទីផ្សារ ល្គឹកណាវាពុំធ្វើឲ្យប៉ះពាល់ដល់ប្រយោជន៍សន្តិសុខរបស់ជាតិ វាពិបាកនឹងឃើញប្រទេសណាមួយកម្រិតចំនួនដៃគូសេដ្ឋកិច្ចរបស់ ខ្លួនណាស់។

នេះបង្ហាញថា ការយល់ឃើញពីពិភពខាងក្រៅ គួរឲ្យភ័យខ្លាចយ៉ាងដូចម្តេច។ យ៉ាងណាក្តី សម្រាប់កម្ពុជា យើងពុំមានភាពរង្គោះរង្គើទេ ព្រោះប្រវត្តិសាស្ត្រខ្មៅងងឹត ៣០ ឆ្នាំមកនេះ ទើបតែនៅថ្មីៗ។ បទពិសោធប្រាប់យើងថា នៅពេលមានសង្គ្រាមស៊ីវិល និងប្រទេសជាតិធ្លាក់ចូលក្នុងភាពអាសន្ន រឿងទំនោរបក្ខពួក ពុំមានឮគេលើកយកមកនិយាយឡើយ។ បច្ចុប្បន្ននេះ ប្រទេសកម្ពុជា ក៏បួងសួង សុំឲ្យរឿងទំនោរបក្ខពួកនេះ សាបរលាបមិនត្រូវគេលើកឡើងផងដែរ នៅពេលប្រទេសជាតិកំពុងមានសុខសន្តិភាពនោះ៕ CR

ដោយ ស៊ីម វីរៈជាមន្ត្រីរដ្ឋាភិបាលមួយរូប